به یاد محرم هایی که حاجی آباد شاهد حضور حاجی بود :
آیت‌الله مرحوم حاج شیخ صادق احسان بخش
عضو تالار مشاهیر گیلانیان : حضرت آیت‌الله مرحوم شیخ صادق احسان‌بخش در سال ۱۳۰۹ برابر با ۱۳۴۹ هـ .ق در یکی از روستاهای توابع رشت، دیده به جهان گشود. پدرش، حاج غلامرضا به کشاورزی، دامداری و ماهی‌فروشی اشتغال داشت. مادرش سیده زینب نیز خانه‌دار بود. صادق، قرآن، ادبیات فارسی و دروس ابتدایی را در مکتب‌خانه زادگاهش فرا گرفت. سپس در سال ۱۳۲۳ هـ .ش، در ۱۴ سالگی با تشویق پدر، وارد حوزه علمیه رشت شد. وی در مدت ۳ سال، ادبیات عرب، منطق و فقه را نزد استادانی مانند: شیخ علی علم‌الهدی، شیخ کاظم صادقی، شیخ ابوطالب مدرسی و سید محمدحسن بحرالعلوم فرا گرفت.آیت‌الله احسان‌بخش در سال ۱۳۲۷ هـ .ش، برای تکمیل تحصیلات به حوزه علمیه قم مهاجرت کرد.
وی در قم، دروس سطح را در محضر حضرات آیات: شهید محمد صدوقی، سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی، حسین نوری همدانی و سید محمدحسین طباطبایی آموخت. سپس از سال ۱۳۳۱ هـ .ش به بعد در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله سید حسین بروجردی و درس خارج اصول امام خمینی شرکت کرد. همچنین از درس خارج آیات عظام: سید محمدرضا گلپایگانی، سید کاظم شریعتمداری و سید مرتضی لنگرودی بهره‌ها برد.
وی به تحصیلات دانشگاهی نیز علاقه‌مند بود. ازاین‌رو، در سال ۱۳۳۲ هـ .ش هم‌زمان با تحصیل در حوزه علمیه قم، در رشته الهیئت در دانشگاه تهران به تحصیل پرداخت و در سال ۱۳۳۵ هـ .ش با درجه کارشناسی، فارغ التحصیل شد. موضوع رساله دانشگاهی ایشان «علل پیدایش خوارج» بود که بعدها به صورت کتاب و در سه جلد منتشر شد.آیت‌الله احسان‌بخش در سال ۱۳۴۰ هـ .ش، به دعوت یکی از دوستانش، راهی رشت شد و در آنجا، دبستان و دبیرستان «دین و دانش» را بنیان نهاد و آن را به پایگاهی برای پرورش و ارشاد کودکان و جوانان تبدیل کرد. همچنین در مسجد «چین چیان» به اقامه نماز جماعت و سخنرانی پرداخت.آیت‌الله احسان‌بخش، از سال ۱۳۴۰ هـ .ش به عنوان نماینده امام خمینی، به ترویج اندیشه‌های ایشان در گیلان پرداخت. بنابراین، ساواک چندین بار او را احضار نمود و برای دو سال، ممنوع المنبر کرد. وی در طول سال‌های ۵۶ و ۵۷، رهبری مردم گیلان در مبارزه بر ضد رژیم پهلوی را عهده‌دار بود.
او در شمار کسانی است که در سال ۵۷، نامه خلع شاه از سلطنت را امضا کرد.آیت‌الله احسان‌بخش پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مسئولیت کمیته‌های انقلاب اسلامی را در استان گیلان عهده‌دار شد و به سامان‌دهی اداره‌ها و نهادهای تازه تأسیس در منطقه پرداخت. وی در سال ۱۳۵۹ هـ .ش، از سوی امام خمینی به سمت امام جمعه شهر رشت منصوب شد. با آغاز جنگ تحمیلی، در سازمان‌دهی نیروها و کمک‌های مردمی برای اعزام به جبهه‌های جنگ، نقش فعال داشت. خود نیز بارها در خطوط مقدم جبهه‌ها حضور یافت. آیت‌الله احسان‌بخش در نخستین دوره مجلس خبرگان رهبری نیز از طرف مردم به عنوان نماینده مردم گیلان برگزیده شد.در ۲۶ فروردین سال ۶۱، آیت‌الله احسان‌بخش، به دلیل روشن‌گری‌هایش در بین مردم منطقه و مبارزه با تبلیغ‌های منفی منافقان، توسط گروهک منافقین ترور شد. در این حادثه، وی از ناحیه پا، به شدت آسیب دید، در حدی که تا آخر عمر نتوانست بدون عصا حرکت کند.
آیت‌الله احسان‌بخش پس از یک عمر تلاش علمی و فرهنگی و تحمل نزدیک به ۲۰ سال رنج جراحتی که در ترور ناکام منافقان به ایشان وارد شده بود، سرانجام در ۱۴ خرداد ۱۳۸۰ هـ .ش برابر با ۱۱ ربیع الاول ۱۴۲۲ هـ .ق در ۷۱ سالگی در بیمارستان ساسان تهران رحلت نمود. پیکر وی پس از تشییع، در محوطه مصلای امام خمینی(ره) شهرستان رشت به خاک سپرده شد.
تحصیلات
تحصیلات دانشگاهی: کارشناسی، الهیات، ۱۳۳۵ هـ. ش، دانشگاه تهران. * تحصیلات حوزوی: * مقدمات: شیخ علی رجوی، امثله و صرف میر، ۱۳۲۳ هـ. ش، رشت؛ شیخ ابوطالب مدرسی، عوامل فی النحو، رشت؛ النموذج، شیخ ابوطالب مدرسی، رشت؛ صمدیه، شیخ ابوطالب مدرسی، رشت؛ شرح رضی وجای، شیخ کاظم صادقی، رشت؛ سیوطی، شیخ علی علم الهدی، رشت؛ شرح شمسیه و حاشیه، شیخ علی علم الهدی، رشت؛ مطول، شیخ علی علم الهدی، رشت؛ معالم الاصول، شیخ حسین اوحدی همدانی، رشت؛ شرایع الاسلام، سید محمد حسن بحر العلوم، رشت. * سطح: شهید صدوقی، لمعه (ج ۱)، ۱۳۲۷ هـ. ش، قم؛ آیت الله حسین علی منتظری، لمعه (ج ۲)، ۱۳۲۷ هـ. ش، قم؛ آیت الله محمد لاکانی، قوانین الاصول، قم؛ آیت الله حسین نوری همدانی، قوانین الاصول، قم؛ آیت الله اسد الله اصفهانی، قوانین الاصول، قم؛ آیت الله العظمی سید شهاب الدین مرعشی نجفی، مکاسب، قم؛ آیت الله سید محمد باقر سلطانی طباطبایی، کفایه (ج۱)، قم؛ آیت الله مجاهدی تبریزی، کفایه (ج ۲)، قم؛ آیت الله عبدالحسین فقیهی، کفایه (ج ۲)، قم؛ علامه سید محمد حسین طباطبایی، کفایه (ج ۲)، قم؛ آیت الله علی مشکینی، رسایل، قم؛ آیت الله بتولی، رسایل، قم آیت الله مهدی مازندرانی، رسایل، قم؛ آیت الله محمد لاکانی، رسایل، قم. * خارج فقه و اصول: آیت الله العظمی سید محمد حسین بروجردی، فقه، قم؛ آیت الله العظمی سید محمد حسین بروجردی، اصول، قم؛ آیت الله العظمی سید روح الله خمینی، اصول، قم؛ آیت الله العظمی محمد گلپایگانی، فقه، قم؛ آیت الله العظمی سید کاظم شریعتمداری، فقه، قم؛ آیت الله مرتضی مرتضوی لنگرودی، اصول، قم. * تفسیر: علامه سید محمد حسین طباطبایی، قم. * فلسفه: علامه سید محمد حسین طباطبایی، قم؛ آیت اللّه صدر، منظومه سبزواری، قم. * کلام: علامه سید محمد حسین طباطبایی، شرح تجرید، قم. * درایه: آیت اللّه حجت کوه کمری، قم.
تدریس
ادبیات عرب، ۱۳۲۳ ـ ۱۳۲۶ هـ .ش، رشت؛ منطق، ۱۳۲۳ ـ ۱۳۲۶ هـ .ش، رشت؛ دبیات، مغنی اللبیب، ۱۳۲۶ ـ ۱۳۴۰ هـ .ش، قم؛ فصاحت و بلاغت، مطول، ۱۳۲۶ ـ ۱۳۴۰ هـ .ش، قم؛ ادبیات عرب، مغنی، ۱۳۴۰ هـ .ش به بعد، رشت؛ فصاحت و بلاغت، ۱۳۴۰ هـ .ش به بعد، رشت؛ فقه، شرح لمعه، ۱۳۲۶ ـ ۱۳۴۰ هـ .ش، قم؛ فقه، شرح لمعه، ۱۳۴۰ هـ .ش به بعد، رشت؛ تفسیر قرآن کریم، ۱۳۴۰ هـ .ش به بعد، رشت.
استادان
شاگردان
نگاشته ها
* کتاب: ۱ ـ آثار الصادقین، ۳۲ ج؛ (این کتاب با داشتن ۴۶۵۰۰ حدیث به همراه ترجمه، معجمی از روایات صادره از امام باقر (ع) و امام صادق(ع) است.)؛ ۲ـ خوارج و علل پیدایش آن، ۳ ج؛ ۳ ـ نقش دین در خانواده، اعتقادی، فارسی، ۲ ج؛ ۴ ـ تفسیر سوره قیامت، قیامت از نظر قرآن و حدیث، فارسی؛ ۵ـ سی گفتار درباره ماه مبارک رمضان، معارف، فارسی، ۲ ج؛ ۶ ـ تفسیر سوره احزاب، فارسی؛ ۷ ـ تفسیر سوره نحل، فارسی؛ ۸ ـ تفسیر سوره اسراء، فارسی؛ ۹ ـ شاگردان مرحوم شیخ مرتضی انصاری از گیلان، فارسی؛ ۱۰ ـ فرزانگان گیلان از تاریخ های گذشته، تاریخ، فارسی؛ ۱۱ ـ خاطرات من، تاریخ، فارسی؛ ۱۲ ـ مستدرک آثار الصادقین، ۳ ج؛ ۱۳ ـ تفسیر سوره بنی اسرائیل، فارسی؛ ۱۴ ـ تفسیر سوره کهف؛ ۱۵ ـ تفسیر سوره فرقان؛ ۱۶ ـ تفسیر سوره مریم؛ ۱۷ ـ تفسیر سوره شعراء؛ ۱۸ ـ تفسیر سوره نمل؛ ۱۹ ـ تفسیر سوره قصص، فارسی؛ ۲۰ ـ تفسیر سوره عنکبوت؛ ۲۱ ـ تفسیر سوره یس؛ ۲۲ ـ تفسیر سوره مرسلات؛ ۲۳ ـ گورباچف در سنگلاخ، فارسی.
دیدگاه ها
فعالیت ها
۱ ـ شرکت در راهپیمایی بر ضد رژیم شاه در زمان نخست وزیری دکتر مصدق؛ ۲ ـ شرکت در جلسه های شهید نواب صفوی، قم؛ ۳ ـ سخنرانی و تبلیغ، روستاهای اطراف رشت، از ۱۳۲۹ هـ. ش؛ ۴ ـ تأسیس و مدیریت مدرسه ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان «دین و دانش»، رشت، ۱۳۴۰ ـ ۱۳۵۷ هـ. ش؛ ۵ ـ امام جماعت، مسجد چینی چیان، رشت؛ ۶ ـ سخنرانی مذهبی در ماه های رمضان و محرم، مسجد چینی چیان، ۱۳۴۰ هـ .ش؛ ۷ ـ سخنرانی های شدید اللحن بر ضد رژیم شاه، رشت، ۱۳۴۱ ـ ۱۳۴۳ هـ. ش؛ ۸ ـ چاپ و تکثیر اعلامیه های حضرت امام خمینی، رشت؛ ۹ ـ ممنوع المنبر شدن از سوی ساواک پس از حوادث خرداد سال ۱۳۴۲ ش، ۲ سال ۱۰ ـ امضای اعلامیه «خلع شاه از سلطنت»، آبان ۱۳۵۷ هـ. ش؛ ۱۱ ـ دستگیری به وسیله ساواک و حبس انفرادی، ۱۳۵۷ هـ. ش؛ ۱۲ ـ تحصن به همراه علمای دیگر، مسجد دانشگاه تهران، ۱۳۵۷ هـ. ش؛ ۱۳ ـ استقبال از حضرت امام خمینی به همراه روحانیون رشت، فرودگاه مهرآباد تهران، ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ هـ. ش؛ ۱۴ ـ سامان بخشیدن به اوضاع استان گیلان، پس از پیروزی انقلاب اسلامی؛ ۱۵ ـ ساخت ۱۵ مدرسه دولتی، استان گیلان؛ ۱۶ ـ ساخت صدها مسجد، روستاهای گیلان؛ ۱۷ ـ سرپرستی کتابخانه ملی ایران، شعبه رشت؛ ۱۸ ـ تأسیس دو مدرسه دینی برای طلاب، استان گیلان؛ ۱۹ ـ ساخت مصلای بزرگ رشت و ایجاد موقوفات فراوان برای آن؛ ۲۰ ـ ساخت پرورش گاه برای دختران یتیم، رشت؛ ۲۱ ـ کمک در گردآوری هدایای مردمی و ارسال آن به جبهه های جنگ تحمیلی؛ ۲۲ ـ حضور مکرّر در جبهه های جنگ تحمیلی.
سمت ها
۱ ـ ریاست حوزه علمیه ی رشت؛ ۲ ـ سرپرستی کمیته های انقلاب، استان گیلان و شهرستان رشت، ۱۳۵۷؛ ۳ ـ نمایندگی مردم استان گیلان در دوره اول مجلس خبرگان رهبری؛ ۴ ـ نمایندگی حضرت امام خمینی در استان گیلان؛ ۵ ـ نمایندگی مقام معظم رهبری در استان گیلان؛ ۶ ـ امام جمعه ی رشت، ۱۳۵۹ ـ ۱۳۸۰ هـ. ش؛ ۷ ـ نمایندگی امام خمینی (ره) برای رسیدگی به سفارت خانه های ایران در پاکستان، هند و بنگلادش
خدا بیامرزد یک گیلانی واقعی و گیلان دوست حقیقی بود. قدرش را ندانستیم.
باسلام واحترام:تلاش حضرتعالی درموردخاطرات معطرقابل تقدیروستایش است-دوستدارتان-سعادت-سیداصغر
مرحوم احسانجش
متولد لیف شاگرد از روستاهای شهرستان صومعه سرا !!!!