گیلانیان : عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گیلان گفت: متاسفانه سالانه 35 میلیون هکتار جنگل در اثر خسارت آفات و بیماری ها از بین می رود که ناشی از تغییر اقلیم و افزایش روند تجارت جهانی تولید چوب است.
دکتر محمود هوشیار فرد در همایش علمی «اثرات تغییر اقلیم بر کشاورزی و منابع طبیعی گیلان» که به منظور آشنایی با اثرات تغییر اقلیم بر بیماری های گیاهی، آفات و علف های هرز و راه های مقابله با آنها در سالن اجتماعات سازمان جهادکشاورزی استان برگزار شد، اظهار کرد: گرم شدن و خشکی اقلیم می تواند بر بسیاری از عرصه های متعددی که با آن مواجه هستیم تاثیر بگذارد.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گیلان، با اشاره به تاثیر تغییر اقلیم بر وقوع و شدت عوامل شکل گیری آفات، افزود: تغییر اقلیم و گرم شدن کره زمین، کمبود آب شیرین و بیابان زایی مهمترین چالش های امروز دنیا در بحث کشاورزی و آب و خاک است.
وی میزان پیش بینی شده افزایش دمای کره زمین در سال 2100 را 5.4 درجه سانتیگراد عنوان کرد و گفت: حد کمینه دمای زمستان نیز 4.2 درجه سانتیگراد افزایش خواهد یافت لذا در مرحله نخست باید به بررسی اثرات تغییر اقلیم در تمامی حوزه ها بپردازیم.
هوشیار فرد، با اشاره به پیش بینی رشد سالانه 1.14 درصد جمعیت، تصریح کرد: برای تامین غذای این میزان جمعیت تا سال 2050، تولید غذا باید 50 درصد افزایش یابد و بی تردید مقوله کشاورزی از اهمیت مضاعفی برخوردار خواهد شد.
وی سامانه اقلیم را یک سامانه منظم دانست که کوچکترین تغییر آن شدیدترین عکس العمل را به دنبال دارد، خاطرنشان کرد: تغییر اقلیم در هر منطقه اثرات متفاوت خواهد داشت که به صورت تدریجی است. گرم تر شدن کره زمین، نامنظم شدن بارش ها و آب شدن یخ های قطبی از جمله این اثرات است.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان، گازهای گلخانه ای را متهم اصلی تغییر اقلیم دانست و متذکر شد: 30 درصد گازهای گلخانه ای ناشی از فعالیت های مرتبط با انسان و تولید متان در اتمسفر است. از این میان، مزارع برنج و دامداری ها بیشترین سهم را در تولید متان دارند.
هوشیار فرد، زمین های کشاورزی را یکی از منابع اصلی گسیل گاز گلخانه ای خطرناک مونواکسید دی نیتروژن به اتمسفر دانست و اضافه کرد: کودهای حیوانی و شیمیایی حاوی این گاز هستند که میزان آلایندگی آن 300 برابر دی اکسید کربن می باشد. در واقع 10 درصد گرمایش زمین در اثر گاز مونو اکسید دی نیتروژن است که لایه اوزن را تخریب می کند.
وی با بیان اینکه گیلان با داران بودن 0.9 درصد از اراضی زراعی کشور یکی از قطب های مهم کشاورزی کشور به شمار می رود، گفت: گیلان نقش مهمی در پویایی اقتصاد دارد، زیرا بیش از 300 هزار هکتاری از اراضی استان به کشت محصولات زراعی و 110 هزار هکتار آن به کشت محصولات باغی و درختان غیر مثمر اختصاص یافته است. در این میان برنج با 238 هزار هکتار و چای با 28 هزار و 800 هکتار مهمترین محصولات زراعی و باغی استان هستند.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان، کاهش میزان بارش و افزایش دما را موجب کاهش قابل ملاحظه عملکرد محصولات دیم دانست و یادآور شد: در دیم زارها عمدتا کشت غلات(گندم و جو) گیاهان علوفه ای و برخی گیاهان دارویی(گل گاوزبان) معمول است.
وی عنوان کرد: افزایش دما و کاهش روان آب های ورودی به رودخانه های دریای خزر موجب کاهش زاد ولد ماهیان مهاجر از دریا به رودخانه و آلودگی می شود که در نهایت ماهیان دریای خزر کاهش می یابد.
هوشیار فرد، با بیان اینکه شرایط اقلیمی میزان و پتانسیل عملکرد ارقام برنج را تعیین می کند، گفت: میزان عملکرد برنج با افزایش حد کمینه دما کاهش می یابد. همچنین بالا آمدن سطح آب دریا ناشی از اثر گلخانه ای ممکن است از طریق افزایش شوری آب های زیرزمینی در نواحی ساحلی و تنش دمایی شالیزارها باعث نابودی مزارع برنج و ایجاد چالش بزرگ در مقوله امنیت غذایی شود.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان، با اشاره به پیش بینی افزایش سطح آب دریای خزر تا سال 2040، اظهار کرد: با افزایش غلظت دی اکسید کربن عملکرد محصولاتی مانند برنج، بادام زمینی و گندم حدود 20 درصد افزایش می یابد. البته این اثر تا زمانی مفید است که دمای محیط به بالاتر از حد آستانه نرسیده باشد.
وی رودبار با آب و هوای مدیترانه ای را قطب تولید زیتون دانست و بیان کرد: تغییر اقلیم و وقوع خشکسالی تاثیرات منفی قابل توجهی ایجاد خواهد کرد و بادهای گرم و خشک و بارندگی در زمان گرده افشانی می تواند میوه دهی درخت زیتون را کاهش دهد.
هوشیار فرد، با بیان اینکه تغییر اقلیم بر چای نیز اثرگذار بوده است، خاطرنشان کرد: در سال 96 به دلیل خشکسالی و عدم بارندگی در تابستان میزان تولید چای نسبت به سال قبل 20 درصد کاهش یافت. چای برداشت شده طی دوره خشکسالی نیز عطر و طعم تند و غیر واقعی دارد.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان، تغییر الگوی بارش و درجه حرارت های گرم تر را موجب کاهش کیفیت و کمیت چای عنوان کرد و متذکر شد: خشکسالی همچنین باعث خشک شدن برگ چای می شود.
وی افزایش تعداد نسل آفات، تبدیل آفات درجه 2 و 3 به آفات درجه یک، افزایش بقای آفات و کاهش تحمل و مقاومت گیاه را از دیگر اثرات تغییر اقلیم دانست و افزود: پروکاریوت ها، قارچ ها، ویروس ها، ویروییدها، نماندها، گیاهان انگل و پروتوزاها از جمله آفات و بیماری های گیاهی هستند. خسارت ناشی از بیماری ها، آفات و علف های هرز در دنیا 36.5 درصد است.
هوشیار فرد، با اشاره به اثرات افزایش دی اکسید کربن بر وقوع و شدت بیماری های گیاهان، عنوان کرد: این گاز گلخانه ای منجر به تحریک فعالیت عوامل بیماری زا می شود. عکس العمل محصول برنج به افزایش گاز دی اکسید کربن مثبت بوده و این محصول تمایل دارد سرعت تنفس نوری را مهار کند.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان، با بیان اینکه اقلیم گرم تر باعث افزایش تهاجم آفات می شود، گفت: دماهای گرم تر و تغییر الگوی بارش بر روی نوع و جمعیت آفات و علف های هرز در باغات چای تاثیر دارد. همچنین در اثر گرم شدن هوا و تغییر اقلیم میزان مصرف سموم آفت کش تا 20 درصد افزایش می یابد و در نتیجه آلودگی زیاد می شود. وی فندق را یک محصول جهانی دانست که سطح زیر کشت آن 600 هزار هکتار است و تاکید کرد: این محصول 12 هزار و 500 هکتار از اراضی استان گیلان را پوشش می دهد. تغییر اقلیم موجب هجوم آفات به درختان فندق نیز می شود. هوشیار فرد، با بیان اینکه آفت مگس زیتون عمدتا میوه های رسیده را آلوده می سازد، عنوان کرد: کشت سنتی زیتون متکی بر استفاده از کودهای شیمیایی و کشت ارگانیک آن متکی به استفاده از کودهای آلی است لذا استفاده از کودهای آلی باعث افزایش تنفس خاک و تابش 3 برابری گازکربنیک می شود. عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان، کشاورزان را هم قربانی و هم مقصر در تغییر اقلیم دانست و خاطرنشان کرد: اقلیم همواره به جنگل های جهان شکل داده، اما امروزه اقلیم جهان گرم شده است. متاسفانه سالانه 35 میلیون هکتار جنگل در اثر خسارت آفات و بیماری ها از بین می رود که ناشی از تغییر اقلیم و افزایش روند تجارت جهانی تولید چوب است. وی با بیان اینکه کاهش بارندگی طی چند سال متوالی درختان و درختچه های جنگلی را مستعد حمله آفات به ویژه آفات چوبخوار می کند، افزود: شمشاد خزری یکی از گونه های نادر و همیشه سبز جنگل های شمال ایران است، اما از سال 89 بیماری بلایت شمشاد در جنگل های آستارا مشاهده شد. همچنین آفت شب پره شمشاد نیز برای نخستین بار در جنگل های مازندران و سپس شهرستان های رضوانشهر، رودسر و املش ظهور و بروز یافت. هوشیار فرد، بهره گیری از سامانه پایش محصولات کشاورزی با استفاده از تصاویر ماهواره ای، مصرف بهینه آب و رعایت الگوی کشت و روش های قرنطینه برای کنترل و جلوگیری از ورود یا انتشار آفات و عوامل بیماری زای جدید و نوظهور را از جمله راهکارهای بسیار مهم برای مدیریت تغییر اقلیم دانست.