اختصاصی گیلانیان : داستان تلخ و غم انگیز زلزه بارها در کشور ما تکرار شده که وقوع آن طومار زندگی هزاران انسان بی گناه را در هم پیچده است. گویی این بلای طبیعی در کشور ما سرانجام متفاوتی با سایر کشورهای لرزه خیز جهان پیدا می کند. متأسفانه نگاه اکثریت جامعه به زلزله ، کشته شدن ، ویرانی شهر و ... می باشد که چنین نگرشی در زندگی ما و حتی گاهی در طرح ها و برنامه های ارائه شده از سوی دولت ها و نهادهای دولتی کاملاً به چشم می خورد تا جایی که نگاه به پدیده زلزله صرفاً به حوادث بعد از وقوع آن و جبران خسارت های ناشی از آن معطوف شده است.
در این میان ابزارهایی همچون بیمه زلزله نیز بدون کمترین مطالعه علمی در کشور اعمال می شود که دیدگاه آن نیز صرفاً جبران خسارات وارده می باشد. پس از وقوع زلزله شاهد آن هستیم دولت اقدام به اعطای وام های بلاعوض به زلزله زدگان برای بازسازی ساختمانها با کاربری های مختلف می نماید، شکی نیست چنین اقدامی مثبت تلقی می شود، در صورتیکه کارشناسان امور ساخت و ساز بر این باورند در صورتیکه همین وام های بلاعوض را قبل از وقوع زلزله به مردم جهت نوسازی واگذار نمایند شاهد تلفات جانی سنگین نخواهیم بود.
حال اینکه میتوانیم با حرکت به سمت خصوصی سازی و حمایت از پیمانکاران امور نوسازی و بازسازی ساختمانها در بسیاری از شهرها و روستاها شاهد روند بهتری در نوسازی و مقاوم سازی باشیم. البته با نظارت جدی از سوی نهادهای ذیصلاح بر روند ساخت و ساز پیمانکاران در بسیاری از شهرها و روستاهای استان می تواند از احداث ساختمانهایی چند طبقه بدون رعایت کمترین اصول مهندسی از هرگونه حوادث احتمالی جلوگیری نمود.
بعضاً مشاهده گردیده است که پیمانکاران برگه های نظارت را با داشتن مهر مهندسین تکمیل نموده بدون اینکه حتی مهندس ناظر در کوچکترین مرحله پروژه حضور داشته باشد ! آری این واقعیتی است که نمی توان آنرا کتمان نمود.
در این شرایط است که جایگاه نظام مهندسی استان پر رنگ می شود که با اقدامی جدی مانع رشد روز افزون ساخت چنین ساختمانهایی شود البته لازم به ذکر است که مهندسین ناظر نیز نباید از زیر مسئولیت شانه خالی نمایند زیرا اگر روزی در استان ما زلزله ای رخ دهد و مشکلی برای ساختمان ها بوجود آید انگشت اشاره مسئولین بحق به سمت آنها خواهد بود.
از سوی دیگر افزایش آگاهی مردم نسبت به زلزله امری حیاتی است حتی اگر باعث ایجاد کمی اضطراب منطقی در جامعه گردد. امروزه انجام مانورهای آموزش، انتشار انواع کتاب، مقالات، لوح های فشرده به اقشار مختلف جامعه می تواند نقش مؤثری را در جامعه ایفا نماید. اما آنچه در مانورهای آمادگی در برابر زلزله در نقاط مختلف چه اداری چه آموزشی به چشم می خورد بیشتر جنبه آموزشی داشته تا جنبه واقیت.
برای مثال به دانش آموزان آموزش داده می شود تا به هنگام وقوع زلزله در مدارس به زیر میز بروند این در شرایطی است که میزهای کنونی را از پروفیل های سبک و بسیار ضعیف با صرفه جویی در جوش دادن اتصالات آن ساخته اند که یک اشتباه واقعی تلقی می شود. به نوعی می توان گفت ما در ابتدایی ترین رفتارهای خود در مقابل زلزله دچار ضعف اساسی هستیم. از سوی دیگر تربیت افراد متخصص و ماهر در کنار حرکت به سوی ساختمان سازی مدرن، مطابق با استانداردهای پیشرفته می تواند از جمله اهدافی باشد که در جهت صحیح گام برداریم البته لازم به ذکر است سازمان فنی و حرفه ای اقدام مناسبی جهت آموزش کارگران و پس از رتبه بندی وارد صنعت نمودنشان انجام داده که اقدامی است قابل تحسین
امید است که در آینده ای نه چندان دور، همه ی کارگرانی که وارد عرصه صنعت می شوند با این دوره ها آشنا شوند.زیرا که کمبود نیروهای متخصص در امر ساخت و ساز در شرایط کنونی مشکلاتی در اجرای صحیح برخی نکات که از سوی مهندسین به کارگران متذکر می شوند به وجود آورده است. از سوی دیگر بدون هیچ اغراقی می توانیم ادعا کنیم در زمینه ساخت و ساز مشکل دانش و فناوری نداریم البته ادعا نمی شود که دانش ما در حد عالی است بلکه منظور این است که اگر همین امروز تصمیم بگیریم کشور را در برابر زلزله ایمن کنیم نمی توانیم بگوییم دانش آن را نداریم، میزان خطر را نمی دانیم، نمی دانیم چه کار کنیم و چگونه انجام دهیم بلکه مشکل ما تبدیل علم به عمل است.
تا زمانی که به تخلفات ساختمانی به صورت تخلف نگاه می شود و با پرداخت جریمه صورت مسأله پاک می شود افراد ساختمان ساز اجازه هر گونه تخلف را به خود می دهند. این مشکلی است که امروزه در شهرداری ها بسیار به چشم می خورد که برخی تخلفات با پرداخت جریمه دیگر تخلف نیستند. این در حالی است که سیاست های کلی، پیشگیری از خطرات زلزله به جرم تغییر پیدا کرده است یعنی عدم رعایت اصول فنی و طراحی ساخت و ساز بر اساس آیین نامه ها جرم است و کسی که آنرا نقض کند مجرم محسوب می شود.
در پایان نگارنده امیدوار است جامعه مهندسی کشور و سازمان های ذیربط، سنگینی بار مسئولیت این حادثه احتمالی را بر دوش خود احساس نموده تا شاید اگر فردا حادثه ای دیگر در ایران عزیز اتفاق افتد بر خود بالیده که با حداقل خسارت، در پیشگاه هم میهنان عزیز شرمسار نباشیم و با گسترش یک رهیافت مبتکرانه و تغییر در دیدگاه های مهندسی حرکت کردن پیش از زلزله را بیاموزیم و جلوتر از آن گام برداریم ...
