گیلان استانی نیست که کسی با شنیدن نامش به یاد گلاب بیفتد،اما واقعیت این است که گلاب گیری خانگی تا 4 دهه ی پیش دراین استان شمالی رونق داشت

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان درگفتگوبا خبرنگار ما گفت: بررسی های تاریخی حاکی است با توجه به مساعد بودن شرایط آب وهوایی برخی مناطق گیلان برای رویش گل محمدی، مردم این مناطق،از دیرباز از این گل،گلاب می گرفتند و یا از گلبرگ های تر و خشک آن برای تهیه ی چاشنی غذا و انواع شیرینی استفاده می کردند

. امیدعزیزی  به خبرنگار واحد مرکزی  خبر می گوید:بررسی آیین های بومی گیلان نشان می دهد برخلاف امروز که ازگلاب بیشتردرمراسم سوگواری ویا برای پخت حلوا استفاده می شود در گذشته های نه چندان دور،گیلانی ها ازگلاب درآیین های شادی به ویژه جشن های عروسی استفاده می کردند.

این مقام مسئول افزود:تا دهه ی50 مردم مناطقی چون لاهیجان شفت، فومن، رشت، خشکبیجار وکوچصفهان ازاواسط اردیبهشت تا پایان خرداد، پس ازجمع آوری گلبرگ های گل محمدی که درباغ ها و زمین های اطراف خانه ی شان می روئید ازآن ها به صورت سنتی گلاب می گرفتند وبر اساس رسوم محلی شان، آن را درآیین های شادی ویا برای مصارف خانگی به کار می بردند.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان درادامه تاکید کرد: فاصله گرفتن از زندگی سنتی و کم رنگ شدن آیین های بومی، دوعامل اصلی به فراموشی سپرده شدن گلاب گیری درگیلان محسوب می شود،تا جایی که از دهه 50 به این سو،این سنت درگیلان به ندرت دیده می شود و در حال حاضر فقط درمعدود مناطقی ازشفت واطراف رشت مردم،از گل محمدی،گلاب می گیرند.

و اما گفتگوی خبرنگارما با اهالی روستای گیلده ی شفت که هنوز به طور پراکنده به گلاب گیری سنتی می پردازند نیز از به فراموشی سپرده شدن سنت گلاب گیری در این منطقه از40 سال پیش تاکنون حکایت دارد.

یوسف زارع یکی ازاهالی این روستا درگفتگو با خبرنگارما گفت:به یاد دارم درگذشته های نه چندان دور،مادرم با جمع آوری گلبرگ های محمدی درخانه گلاب می گرفت وازآن در پخت شیرینی های محلی استفاده می کرد،اما بعد ازمرگش کسی درخانواده ی ما به ادامه ی این کار رغبتی نشان نداد

مرتضی محمدی یکی دیگرازاهالی روستای گیلده ی شفت نیزدرگفتگو با خبرنگارما با تایید اینکه سنت گلاب گیری دراین روستا تقریبا به طور کامل نابود شده است گفت:رویگردان بودن جوانان ازسنت های بومی ونا آگاهی آنان نسبت به کارکردهای فرهنگی این آیین ها،مرگ خاموش سنت گلاب گیری را درشفت رقم زده است. واما بررسی ها حاکیست با توجه به شرایط آب وهوایی گیلان، مناطقی از این استان استعداد بیشتری برای پرورش گل محمدی وایجاد صنعت گلاب گیری دارد و توسعه ی این صنعت می تواند درایجاد فرصت های شغلی، افزایش درآمدهای منطقه ای، رونق گردشگری وحفظ فرهنگ بومی موثرباشد.

مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی گیلان درگفتگو با خبرنگارما گفت: براساس بررسی هایی که دردو سال گذشته انجام شده است،آب وهوای مناطقی چون ارتفاعات رودبار،سیاهکل، املش، لاهیجان و رودسر شباهت زیادی به آب وهوای کاشان دارد وبرای پرورش گل محمدی مناسب است. مسعود الماسی با بیان اینکه برخلاف تصورعمومی، شرایط جوی همه جای گیلان برای پرورش گل محمدی مناسب نیست گفت: بارش های متناوب باران در فصل بهار مانع از توسعه ی پرورش گل محمدی در دشت های جلگه ای گیلان است چرا که گل محمدی پس از باز شدن اگر در معرض باران قرار بگیرد عطر و بویش را از دست می دهد و ازگل های باران خورده نمی توان گلاب گرفت.

این مقام مسئول درادامه با اشاره به برنامه های سازمان جهاد کشاورزی گیلان برای توسعه ی پرورش گل محمدی درمناطق مستعد این استان گفت:ازسال 88 تا کنون10 هزارنهال گل محمدی،بین متقاضیان مناطقی که براساس پژوهش ها، برای ایجاد گلستان های گل محمدی مناسب اند توزیع کرده ایم که پیش بینی می شود با تداوم این کارسالانه 30 هکتاربه وسعت باغ های گل محمدی گیلان افزوده شود وتا پایان برنامه ی پنجم توسعه،وسعت گلستان های گل محمدی این استان به 150 هکتاربرسد.

واما معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی گیلان درگفتگوبا خبرنگارما با تشریح فواید اقتصادی ایجاد واحیای دوباره ی صنعت گلاب گیری درگیلان گفت:درآمدزایی منطقه ای، کمک به کشاورزان برای خروج از کشاورزی تک محصولی و ایجاد فرصت های شغلی جدید، از نتایج اقتصادی احیای صنعت گلاب گیری در گیلان است.

ایرج بنیادی گفت: درحال حاضر دریک هکتارازاراضی شهرستان های شفت و رشت گل محمدی پرورش داده می شود

وی با بیان اینکه ازمحصول هرهکتارمزرعه ی گل محمدی می توان 6 تن برگ تر یا 850 کیلوگل خشک یا600 گرم اسانس گل محمدی و یا 9هزار و600 لیتر گلاب تولید کرد گفت:در حال حاضر کشاورزان گیلانی از گلبرگ های باغ های شان بیشتر برای تولید چای برگ گل که دم کرده ی آن جنبه ی دارویی دارد و یا برای گلاب گیری استفاده و از این طریق سالانه 128میلیون ریال درآمد کسب می کنند

.. این مقام مسئول افزود:پرورش گل محمدی درهرهکتار 20 فرصت شغلی مستقیم وموقت ایجاد می کند.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی گیلان معتقد است:درصورت اجرای موفق طرح توسعه ی باغ های گل محمدی درگیلان و رساندن وسعت باغ های موجود از4 هکتار به 150هکتار در5 سال آینده،می توان درهردوره ی گلدهی900تن گلبرگ گل محمدی به ارزش45میلیارد ریال برداشت کرد که فقط ازگلاب گیری آن43میلیارد و200میلیون ریال درآمد نصیب کشاورزان خواهد شد.

ایرج بنیادی گفت:این مقدار گلبرگ درصورت خشک شدن هم حدود 25میلیارد و500میلیون ریال ارزش اقتصادی دارد. وی درادامه با اشاره به فواید شغل آفرینی اجرای این طرح افزود: ایجاد 3هزار فرصت شغلی مستقیم و9هزار فرصت شغلی غیرمستقیم از دیگر فواید اقتصادی احیای دوباره ی صنعت گلاب گیری در گیلان است.

واما رییس سازمان جهاد کشاورزی گیلان درگفتگوبا خبرنگارما گفت:اگرچه صنعت گلاب گیری درگیلان باعث ایجاد فرصت های شغلی و درآمدزایی منطقه ای می شود، اما ایجاد این صنعت به الزاماتی هم نیازدارد.

اردشیر روحی ماسوله افزود:تامین نهال های مورد نیازبرای ایجاد گلستان های محمدی البته با کیفیت وقیمت مناسب،یکی ازاین الزامات است. وی گفت:درحال حاضرسالانه فقط 3 میلیارد ریال برای تامین انواع نهال های مورد نیازمتقاضیان گیلانی اختصاص می یابد که سهم تامین نهال برای احیای گلستان های گل محمدی چیزی حدود 370 میلیون ریال است که رقم بسیارناچیزی است. رییس سازمان جهاد کشاورزی گیلان درادامه فراهم کردن امکان پرداخت آسان تسهیلات به متقاضیان ایجاد باغ های گل محمدی را یکی دیگراز زیرساخت های مورد نیازبرای احیا وتوسعه ی صنعت گلاب گیری درگیلان دانست وگفت:برای تشویق مردم به روی آوردن به صنعت گلاب گیری وکمک به شکل گیری این صنعت نوپا درگیلان باید ازمتقاضیان با پرداخت تسهیلات،حمایت مالی کرد. اردشیر روحی ماسوله افزود:برای ایجاد هرهکتار باغ گل محمدی دست کم به80میلیون ریال تسهیلات نیاز است وایجاد یک کارگاه سنتی گلاب گیری هم 50میلیون ریال هزینه دربردارد که البته این رقم برای ایجاد یک کارگاه های صنعتی حدود400میلیون ریال است

وی افزود:اگروزارت جهاد کشاورزی تسهیلات ویژه ای برای این کار درنظربگیرد وآن را درقالب تسهیلات دراختیاربانک های عامل قراردهد و  درکنارآن سامانه های بانکی نیزبه سرمایه گذاری درصنعت گلاب گیری ترغیب شوند،می توان به توسعه ی باغ ها ودرنتیجه رونق این صنعت درگیلان امیدواربود..

واما مدیرهماهنگی وترویجی  سازمان جهاد کشاورزی گیلان درگفتگو باخبرنگارما ازقرارگرفتن صنعت گلاب گیری درفهرست اولویت های ترویجی سازمان جهاد کشاورزی گیلان خبرداد وگفت:مزایای اقتصادی این صنعت ما را برآن داشت ازآغازامسال با برگزاری کارگاه های ترویجی،کشاورزان منطقه را با مزایای این کار آشنا وآنان را به ایجاد باغ های گل محمدی وتولید فرآورده های جانبی از این گل،به ویژه گلاب ترغیب کنیم.

علی اصغر داداش پوربا بیان اینکه نوپا بودن صنعت گلاب گیری درگیلان باعث شده است مدیران جهاد کشاورزی نیز با اهمیت ومزایای این صنعت درگیلان آشنا نباشند گفت:درکنارترغیب کشاورزان،امسال حدود40 نفرازمدیران بخش های تخصصی سازمان جهاد کشاورزی گیلان رابرای آشنایی با صنعت گلاب گیری به کاشان بردیم ودرصددیم با انتشار جزوه های آموزشی،این صنعت را به مدیران سازمان جهاد کشاورزی بشناسانیم

. واما بررسی ها حاکیست،احیای صنعت گلاب گیری علاوه برفواید اقتصادی اش می تواند نقش موثری دراحیای برخی رسوم بومی گیلان و جذب گردشگران هم داشته باشد.

منصورهادی پوربا اشاره به اینکه امسال وبرای نخستین بار با برگزاری  جشنواره ی گلاب گیری،تلاش کرده ایم این سنت دیرینه را درگیلان احیا کنیم گفت:دراین جشنواره که بیست ونهم اردیبهشت امسال، در روستای گیلده ی شفت برگزارشد، بیش از 4هزار نفرازعلاقمندان به آیین های بومی گیلانازکرج، تهران، قزوین، اردبیل ومازندران شرکت کردند و ازنزدیک با رسم کهن گلاب گیری دراین استان وآیین هایی که استفاده از گلاب ازارکان آن محسوب می شود آشنا شدند.

وی گفت:به طورمثال دراین جشنواره، با برگزاری آیین کهن گلاب پول که درآن نوعروسان درفردای روزعروسی شان با ریختن گلاب دردست خانواده ی شوهر و مهمانان حاضر درمراسمی که امروزه به آن پاتختی می گویند، ازآنان پول هدیه می گرفتند، تلاش کردیم برای احیای آیین های بومی گیلان گامی برداریم.

این مقام مسئول افزود: تلاش برای احیای دیگرآیین های سنتی گیلان ازجمله عروس گوله، عروس بران، بازی پاچو، لافند بازی، کشتی گیله مردی واجرای موسیقی محلی، از دیگر فواید برگزاری جشنواره ی گلاب گیری درشفت بود.

وی تداوم برگزاری جشنواره ی گلاب گیری درشفت ودیگرمناطق مستعد را دررونق صنعت گردشگری هم موثردانست وگفت:با اینکه برای نخستین بار این جشنواره را در گیلان برگزارکردیم اما استقبال خوب مردم نشان داد تداوم این کار می تواند فرصت مناسبی برای رونق گردشگری ایجاد کند

. کوتاه سخن اینکه:احیای دوباره ی صنعت گلاب گیری درگیلان فواید اقتصادی و فرهنگی فراوانی دارد.شغل آفرینی وافزایش درآمد کشاورزان گیلانی ازطریق پرداختن به کاری نه چندان سخت،و نیز رونق صنعت گردشگری ازمزایای اقتصادی احیای گلاب گیری درگیلان است.ازسوی دیگر،چون با زنده شدن    دوباره ی سنت گلاب گیری،امکان آشنایی مردم به ویژه جوانان با این سنت و نیز سنت های وابسته به آن فراهم می شود،احیای گلاب گیری،احیای آیین های بومی  گیلان را نیزدرپی خواهد داشت.

به نظر می رسد تحقق این هدف به تلاش همزمان سازمان جهاد کشاورزی و   اداره ی کل میراثٍ فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری گیلان وابسته است واگرچه این دونهاد تاکنون دراین زمینه کارهایی انجام داده اند،اما تقویت بیشتراین تلاشها به ویژه ازطریق تامین هزینه های مالی واعتبارات لازم،ضروری به نظر می رسد.