اختصاصی گیلانیان : عوامل متعددی در امر «مقاوم سازی انسان» نقش دارند که به برخی از آن ها در بخش های قبل، اشاره گردید، اینک به موارد دیگر توجه می نماییم:

حج و مقاوم سازی

سفر حج نیز مانند نماز و روزه، برای مقاوم سازی روح و رفتار انسان است. افراد بشر، وقتی به سفر حج واجب می روند، باید تمام وابستگی های دنیوی را رها کرده و به دو حوله ی سفید، اکتفا نمایند، حتی اگر ثروتمندترین فرد بشر بر روی کره ی زمین باشند. آنجا یاد می گیرند که باید خاک نشینی را بیاموزند، موی سرشان را بتراشند و همانند فقیرترین مردم، چند روزی را در صحرای عرفات، اقامت نمایند.

صدقه و مقاوم سازی

دادن صدقه، نوعی شیوه ی مقاوم سازی است. مثلا قرار است حادثه ای رخ دهد، آدمی صدقه ای می دهد و بلا را از خود دور می سازد. اهمیت صدقه، به حدی است که رسول خدا(ص) مایل نیست در دادن آن، با کسی شریک شود.

قالَ رَسُولُ اللهِ(ص): خُـلـَّتان ِ، لا اُحِبُّ أن یُشارِکَنِی فِیهِما أحَدٌ

پیامبر(ص) فرمود: دو خصلت است که دوست ندارم کسی در آن دو، با من شریک شود:

وُضُوئِـی ، فإِنَّهُ مِن صَلاتِی

وضوی من، که جزء نماز من است.

وَ صَدَقَتِی [فإِنَّها] مِن یَدِی إلَی یَدِ السّائِلِ ، فَإنَّها فِی یَدِ الرَّحمانِ

و صدقه ی من، که از دستم به دست یک نیازمند می رسد، که آن دست نیز در دست خداوند بخشنده قرار می گیرد/آثارالصادقین/ج10/ص529/ح19».

بر اساس روایات، قربانی کردن در راه خدا و نیز دفع بلا، هم به همین شکل، روشی برای مقاوم سازی.

امر به معروف و مقاوم سازی

امر به معروف، مقاوم سازی است. وقتی کسی فساد می کند، ابتدا باید با نصیحت و مهربانی، به راه راست و مسیر درست، هدایت شود و اگر گوش نکرد و در میان مردم، آشکارا به گناهکاری پرداخت و کارش را ادامه داد، باید به طور جدی مجازات شود و هیچگونه گذشتی و ترحمی هم در کار نباشد «وَ لا تَأْخُذْکُمْ بِهِما رَأْفَهٌ/ به آن مرد و زن زناکار، رأفت و لطفی نداشته باشید/نور/2»

بعد هم می فرماید: «مجازات باید در میان مردم و آشکارا باشد، و باید عده ای از مردم شاهد این مراسم باشند». اگر اقشار مختلف جامعه، مجازات مجرمین را مشاهده کنند، جامعه مقاوم می شود. بدین خاطر در حدیث آمده است که جاری شدن یک حَـد [= مجازت مجرم]، از چهل روز باران با برکت، بیشتر ارزش دارد.

روزه و مقاوم سازی انسان

یکی از روش های مقاوم سازی جسم و روح، روزه داری است. «اَلصَّوْمُ جُنَّهٌ مِنَ النّار/ روزه ، سپری بین شما و آتش دوزخ است./بحارالانوار/ج65/ص330».

خداوند می فرماید: 30 روز در برابر همه چیز ـ از جمله شهوت جنسی، آن هم از نوع شرعی و حلال ـ خود را مقاوم نشان بده. به نوع حرام آن، که به هیچ وجه عنوان نباید نزدیک شوی. زیرا مجازاتش بسیار سنگین است.

زیرا مقاومت در برابر خوردن، آشامیدن و...، موجب می شود تا با تمام وجودت مشکلات گرسنه ها را احساس کنی و بدانی که وقتی نمی توانی از غذای متعلق به خویشتن بخوری، از غذای دیگران [= مال مردم ؛ حق الناس] که اصلا نباید استفاده کنی، زیرا کیفر دشواری را به دنبال دارد .

کنترل نگاه ، عامل مقاوم سازی

دیگر از شیوه های مقاوم سازی، کنترل «نگاه» است.

قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ، ذَلِکَ أَزْکَى لَهُمْ ، إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا یَصْنَعُونَ/نور/30.

« به [مردان] مؤمن، بگو چشم های خود را [از نگاه به نامحرمان] فرو گیرند، و فروج خود را حفظ کنند، این برای آن ها پاکیزه تر است، خداوند به آنچه انجام می‏دهید، آگاهی دارد».

مراقبت از چشم، روشی برای مقاوم سازی تمام بدن است. زیرا، اگر چشم آزاد بود و به یک دختر و زن نامحرم نگاه کرد، خوشش می آید. خوشش که آمد، به وی لبخند می زند. یک وقت می بیند او هم لبخندی زد و ممکن است این داستان، ادامه یابد و موجب شود که انسان از تحصیل، و کار و زندگی فاصله بگیرد و آلوده شود.

از سوی دیگر، قرآن به دختران و بانوان جوان نیز همین سفارش را دارد:

قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْن مِن أبصارِهِنَّ وَ یَحفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ/نور/31.

به زنان با ایمان [نیز] بگو: دیدگان خود را [از هر نامحرمى] فرو بندند و پاکدامنى ورزند.».

تشکر از مردم و مقاوم سازی

یکی دیگر از راه های مقاوم سازی، «تشکر از مردم» است. هرگاه کسی کار خوبی انجام می دهد، باید از او تشکر کرد و به وی آفرین گفت. در این صورت او نیز در ادامه دادن کار خوبش، مقاوم و پایدار می گردد.

خداوند به پیامبرش می فرماید: مردمی که می آیند زکات می دهند، «صَلِّ عَلَیْهِم/بر مردم زکات دهنده، صلوات و درود بفرست/توبه/103» ،  زیرا «إِنَّ صَلاتَکَ سَکَنٌ لَهُمْ/ این درود و صلوات تو، به آن ها سکینه و آرامش می دهد/توبه/103».

تشویق بچه های مسجدی

وقتی بچه ای به مسجد می آید، همه ی مؤمنین باید به او بگویند: آفرین!. زمانی که سی، چهل نفر نمازگزار، این بچه را تشویق کنند، او شب های بعد هم می آید و کم کم بچه های دیگر را نیز با خودش به مسجد می آورد.

تاثیر تشویق

به یک آقای روحانی مشهوری گفتند: «منبرهایی که می روید، بسیار جالب و پرمحتوا هستند. رمز موفقیت شما در چیست؟».

پاسخ داد: «تشویق مردم. اولین باری که بالای منبر نشستم، گویا مرا به برق وصل کردند. وحشت کردم. در این هنگام یک نفر از پایین منبر گفت: آفرین، احسنت. همان تشویق موجب شد که من در مسیر پیشرفت، قرار بگیرم».

گاهی اوقات هم تشویق ها در مسیر منفی، گناه و خلافکاری است که موجب می شود انسان به جنایات بزرگ دست بزند و بلای جان جامعه شود.

حرمت همنشینی با گناهکاران

حرف هایی که می زنیم، حساب و کتاب دارد. یک تشویق بجا و به موقع، و یک احسنت نابجا، می تواند سرنوشت آدمی را تغییر دهد. در حدیث داریم که در قیامت، یک قطره خون به انسان می چکد.

می پرسد: «خدایا این چه بود؟»، می فرماید: «یک نفر را به ناحق اعدام کردند، تو هم به اندازه ی یک قطره سهیم بودی، کف و سوت زدی، یا تشویق کردی».

به همین خاطر در روایت داریم که اگر در جایی قمار می کنند، تو  به بازی آن ها، حتی نگاه هم نکن. زیرا به تماشا ایستادن، موجب گرم شدن بازار آن ها، و جمع شدن مردم در اطراف آنان می گردد. اگر در سفره ای شراب است، حتی اگر تو شراب نمی خوری، نباید کنار آن سفره بنشینی. برای این که نشستن تو، موجب بازارگرمی آن ها می شود.

قرآن می فرماید: «إِذا سَمِعْتُمْ آیاتِ اللَّهِ یُکْفَرُ بِها وَ یُسْتَهْزَأ فَلاَ تَقْعُدُواْ مَعَهُمْ/اگر دیدید در مجلسی، آیات خدا، مورد کفر و تمسخر قرار می گیرد، حق ندارید با آن ها بنشینید/نساء/140». چون همین نشستن شما در آنجا، نوعی کار است. سیاهی لشگر شدن هم، شکلی از همکاری است. از سوی دیگر، سیاهی لشگر شدن در راه خدا، پاداش عظیم دارد.

وحدت کلمه و مقاوم سازی

وحدت کلمه در یک جامعه، نوعی مقاوم سازی است. اگر همه ی مردم متحد در مسایل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و پیروی از ولایت و رهبری، در برابر دشمنان کشور و در مسیر اجرای فرامین دین، متحد و هماهنگ باشند، از کلیه خطرات بیمه می شوند.

یک شاخه ی درخت را می شود شکست. اما اگر ده تا شاخه را با طناب ببندی، دیگر شکستن آن مشکل است. وحدت کلمه، باعث مصونیت است. وحدت کلمه، به معنای «وحدت سلیقه» نیست. دقیقا مثل اعضای بدن که وحدت کلمه دارند نه وحدت سلیقه.

وحدت اعضای بدن

در میان اعضای بدن، وظایف چشم، غیر از گوش است. گوش، کاری غیر از بینی انجام می دهد. بینی، با حلق متفاوت است. حلق، غیر از دست است. هر عضوی، کار تخصصی خودش را انجام می دهد، اما همه اینها با هم وحدت کلمه دارند و تابع یک برنامه هستند و مجموعا یک بدن را تشکیل می دهند.

تاریخ و مقاوم سازی

یکی از ابزار مقاوم سازی، تاریخ است. انسان اگر تاریخ بشر را با دقت مطالعه کند و از آن درس بگیرد، می تواند خودش را برای حوادث آینده، مقاوم سازی کند. شنیدن خاطرات آدم ها، سرگذشت ملت ها، دولت ها و اقوام، ثروتمندان و فقرا، بشر را مقاوم می کند.

خداوند به پیامبر(ص) می فرماید: «فَاصْبِرْ/مقاوم باش»، «کَما صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ/همچنان که پیامبران دیگر هم مقاوم بودند/احقاف/35»، آن ها انواع سختی ها را تحمل کردند تا مردم را به راه راست، هدایت کنند.

پی نوشت:

قرآن مجید/ترجمه آیت الله العظمی مکارم شیرازی/باتصرف.

درس هایی از قرآن/محسن قرائتی/با تصرف کامل.