گیلانیان : 11 رشته صنایع دستی گیلان به عنوان مهارت سنتی در فهرست میراث معنوی ملی به ثبت رسید.

میراث فرهنگی ناملموس به معنای رفتارها، شیوه های ارائه، نمودها، دانش ها، مهارت ها و همچنین وسایل، اشیاء، صنایع دستی و فضاهای فرهنگی منطبق با آنها است و جوامع، گروه ها و در برخی موارد افراد آنها را به عنوان بخشی از میراث فرهنگی خود می شناسند.

میراث فرهنگی ناملموس از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود و مدام توسط جوامع و گروه ها در پاسخ به محیط، طبیعت و تاریخ آنها دوباره خلق شده و حس هویت و استمرار را برایشان به ارمغان می آورد و به این ترتیب احترام به تنوع فرهنگی و خلاقیت بشری را ترویج می کند.

تعداد 11 رشته صنایع دستی گیلان به عنوان مهارت سنتی در فهرست میراث معنوی ملی به ثبت رسیده از جمله صنایع دستی بومی گیلان محسوب می شود و برگرفته از تفکرات، باورها، ذوق، سلیقه و هنر مردم این منطقه بوده و نشان دهنده فرهنگ و هویت آنها است.

*پوشاک محلی معرف اندیشه مردم گیلان

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان در گفت وگو با خبرنگار فارس با اشاره به اینکه لباس های محلی معرف کار، اندیشه، سلیقه، محیط و زندگی مردم در این استان است اظهار کرد: گیلان به دلیل تنوع قومی دارای تنوع بسیار در طرح و رنگ است.

رضا علیزاده لباس محلی در مناطق مختلف را دارای قطعه های بسیار عنوان کرد و افزود: یک دست لباس شامل دو یا سه سرپوش، پیراهن، جلیقه، کت، شال کمر، دامن، شلوار و پای پوش است.

وی با بیان اینکه در بخش های مختلف گیلان از رنگ های شاد و زنده برای پوشاک استفاده می شود، تصریح کرد: مراکز مهم تولید پوشاک مذکور در قاسم آباد، تالش، رودبار، رشت و سیاهکل است.

*چموش دوزی پای پوش سنتی گیلان

علیزاده یکی از پای پوش های قدیمی و سنتی گیلان به ویژه ماسوله را چموش خواند و بیان کرد: چموش از چرم طبیعی تهیه می شود و بدون پاشنه است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان با اشاره به اینکه تمام مراحل تولید چموش به روش سنتی است و با استفاده از نخ های رنگین سبز، سفید و قرمز زینت می شود، خاطرنشان کرد: چموش گیلان از سازمان یونسکو مهر اصالت دریافت کرده است.

*چوب تراشی مهارت سنتی گیلان

وی چوب تراشی را از صنایع دستی بومی گیلان عنوان کرد و گفت: افراد محلی در منطقه ماسال به وسیله ابزارهای ساده و ابتدایی به تولید محصولات چوبی مانند انواع قاشق، چنگال و ... می پردازند.

علیزاده با بیان اینکه در شهرستان رشت با استفاده از دستگاه خراطی نسبت به تراش چوب اقدام می کنند، یادآور شد: انواع کاسه، بشقاب، گلدان، قاشق، چنگال، شانه، قلیان، عصا، دوک نخ ریسی و ... در رشت تولید می شود.

به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان، در هنر چوب تراشی از چوب های مختلف موجود در منطقه مانند افرا، ون، کیکم، ملج، سرخدار، گردو و ... استفاده می شود و حسب مورد بر روی آن تزیینات کنده کاری، منبت و نقاشی انجام می شود.

*بامبوبافی با استفاده از ابزار دستی

وی با اشاره به اینکه بامبوبافی به بافت انواع سبد از رشته های به دست آمده از گیاه بامبو گفته می شود، اظهار کرد: صنعتگر بامبوباف با توان و مهارتی ویژه قطعه ای از بامبوی سبز را به طول مورد نظر برای بافت سبد انتخاب کرده و پس از طی مراحلی با استفاده از ابزار بسیار ابتدایی داس، دوشاخه، صفحه یا تیغه به رشته های نازک و یک دست تبدیل کرده و از آن سبد می بافد و این سبدها در ابعاد و اندازه های متفاوت با نام کاربرد آن در زندگی بافنده یا مشتریان نامیده می شود.

*مینای ملیله رشت شاخه ای از میناکاری

علیزاده مینای ملیله رشت را یکی از شاخه های هنر میناکاری توصیف کرد و افزود: در هنر مذکور از نقره خالص و رنگ های مینا استفاده شده و پایه کار از نقره ساخته می شود و به کمک مفتول های فلزی نازک انواع نقش های گیاهی بر سطح آن ایجاد می شود.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان با بیان اینکه فضای داخلی نقش ها به وسیله رنگ های مینا پر شده و در کوزه حرارت داده می شود، تصریح کرد: هنر مینای ملیله برای ساخت انواع ظرف های سرویس چایخوری، سینی، قاب آیینه، شمعدان و ... استفاده می شود.

*سفالگری صنایع دستی بومی گیلان

وی سفالگری را یکی از صنایع دستی بومی و قدمت دار گیلان خواند و بیان کرد: آثار سفالین پیش از تاریخ گیلان در منطقه مارلیک، سیاهکل و املش از جمله شاهکارهای هنری به شمار می روند.

علیزاده با اشاره به اینکه سفالگری در بیشتر نقاط گیلان به ویژه در رودسر، تالش، سیاهکل، شفت و صومعه سرا رواج دارد، گفت: سفالینه ها جنبه کاربردی و تزیینی دارند و امروزه انواع ظروف سفالی لعاب دار و بدون لعاب سنتی مانند گمج، خمره، کوزه، تنور و ... در روستاهای گیلان مانند جیرده در شفت، لارسر در صومعه سرا و همچنین انواع ظروف با طرح های جدید به ویژه در سیاهکل تولید می شود.

*رشتی دوزی هنر اصیل رشت

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان رشتی دوزی را یکی از انواع رودوزی های سنتی و از هنرهای اصیل رشت ذکر کرد و افزود: رشتی دوزی از طریق دوختن نخ های ابریشمی رنگی بر سطح پارچه و ایجاد طرح و نقش های زیبا و چشمگیر انجام می شود.

وی با بیان اینکه نمونه های قدیمی رشتی دوزی اغلب به صورت پرده های منقوش تولید می شد و زینت بخش سالن ها و اتاق ها بود، یادآور شد: فرش و غاشیه شامل زین پوش، سجاده، روکش مقبره های بزرگان، کفش، لباس، کلاه، بقچه، مخده، رومیزی، روتختی و ... از دیگر تولیدات رشتی دوزی است.

علیزاده، انواع طرح ها در هنر رشتی دوزی را شامل بازوبندی، بند رومی، بته جقه ای شاخ گوزنی، بته جقه ای ترمه ای، بته جقه ای قهر و آشتی، گل بادامی، قاب قابی درختی، گل و بوته و ... برشمرد.

*شالبافی بافتی به صورت شبکه ای

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان شال را پارچه ای بیشتر به صورت تک رنگ و به صورت بافت شبکه ای دانست و اظهار کرد: شال پس از لگدمالی کردن با آب و صابون به صورت پارچه ای ضخیم و کرک دار به حالت نمدی در می آید و در این صورت امکان نفوذ برف و بوران در آن بسیار کم است.

وی طول پارچه بافته شده را 12 تا 14 متر و عرض آن را 50 سانتی متر عنوان کرد و افزود: شال از طول بریده شده و از پهلو به همدیگر دوخته شده و پس از لگدمالی از اندازه آن کاسته می شود.

به گفته علیزاده، شال های تولید شده در گیلان از گذشته تاکنون با رنگ های طبیعی و به صورت تک رنگ و بدون نقش بافته شده و برای تهیه لباس مردان و چوپان ها به کار می رود.

*چادرشب بافی دست بافته ابریشمی گیلان

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان با اشاره به اینکه چادرشب بافی یکی از هنرهای بومی استان است، تصریح کرد: چادرشب از جمله دست بافته های ابریشمی است که با دستگاه بافندگی سنتی به نام «پاچال» بافته می شود و طبق کاربرد دارای طرح، نقش و اندازه های متفاوت است.

وی اضافه کرد: از چادرشب برای تهیه پوشش رختخواب، لباس زنانه، پیراهن و شال مردانه استفاده شده و زنان محلی آن را به عنوان پوششی به دور کمر می بندند.

*نمد زیرانداز پشمی گیلان

علیزاده نمد را نوعی زیرانداز پشمی خواند و بیان کرد: در نمد عمل بافت انجام نمی شود و با ایجاد فشار، رطوبت و در نتیجه درهم رفتگی الیاف پشم تولید می شود.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان با بیان اینکه در نمد با استفاده از الیاف پشمی رنگی نقش های هندسی و گیاهی ایجاد می شود، خاطرنشان کرد: نمد بیشتر در ارتفاعات گیلان که دامداری در آن رواج دارد، تولید می شود.

وی شهرستان های املش، ماسال و بخش عمارلو در رودبار، روستای قاسم آباد در رودسر، بخش دیلمان در سیاهکل و ... را از مناطق تولید نمد در گیلان عنوان کرد.

*حصیربافی با استفاده از گیاهان تالابی

علیزاده با اشاره به اینکه رویش انواع گیاهان خودرو با توجه به اقلیم منطقه در کنار تالاب ها و آبگیرها سبب پدید آمدن انواع محصولات حصیری از گذشته در گیلان شده است، یادآور شد: حصیربافی به عنوان فعالیت زنانه به عنوان یکی از شغل های فرعی خانوارهای روستایی و حتی شهری به ویژه در نواحی اطراف تالاب در کنار مشاغل اصلی از اقبال بسیار و درآمد قابل توجهی برخوردار بوده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان به استفاده از گیاه «سوف» برای بافت زیرانداز و از گیاه «لی» برای بافت انواع زنبیل، سبد، کلاه، سفره و ... اشاره کرد و گفت: زیراندازهای حصیری شامل نقش پا، سایه، گل وشه، لیلا لاچ، غازیانی، کاول لاچ، ثوریا لاچ، گل دسته لاچ و قالی لاچ است.

توجه به صنایع دستی در ایجاد اشتغال خانگی و درآمد خانوار تاثیرگذار است و گامی برای آشتی نسل جوان با رشته های صنایع دستی محسوب می شود./منبع : فارس