این روز ها بحث سفیر شدن استاندار سابق گیلان مهندس روح الله قهرمانی چابک باعث شده تا نام کویت بیشتر از همیشه بر سر زبانهای گیلانیان جاری بشیه . به همین بهانه شاید بد نباشه که در باره کویت بیشتر بدانیم :
امیرنشین کویت با مساحت 818/17 کیلومترمربع و جمعیت حدوداً دو میلیون نفر در شمال شبه جزیره عربستان و شمال غربی خلیج فارس بین 8 و 30 درجه عرض جغرافیایی و 46و48 درجه طول شرقی قرار گرفته و از شمال به عراق ، از جنوب به عربستان سعودی و از شرق به خلیج فارس محدود می باشد .کویت سرزمینی است مسطح و بیابانی که سطح آن پوشیده از ماسه است و عوارض طبیعی چون کوهها و رودها در آن وجود ندارد . از آنجا که فعالیتهای سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی و غیره پیرامون شهر ( کویت ) می چرخد ، از نظر مساحت و جمعیت میتوان مفهوم دولت - شهر را بر کویت اطلاق کرد . این کشور در کرانه های خلیج فارس دارای جزایر متعددی است که مهمترین و بزرگترین آنها عبارتند از : بوبیان ، فیلکه ، وریه ، مسکان ، عوهه ، ام النمل ، قاروره ، ام المرادم و کبر. کویت به لحاظ وضعیت جغرافیایی همواره مرکز مهمی برای کشتیرانی و فعالیتهای دریایی بوده است. بنادر مهم کویت عبارتند از الف ) بندر الاحمدی : بندر الاحمدی بزرگترین بندر نفتی کویت است که دارای چهار لنگرگاه است . اسکله شمالی بندر الاحمدی می تواند هم برای صادرات نفت خام و هم محصولات پالایش شده مورد استفاده قرار گیرد . ب ) بندر شعیبه : دومین بندر بزرگ کویت ، شعیبه است . دارای لنگرگاههای ویژه کالاهای تجاری ، کانتینر و لنگرگاه مخصوص محصولات نفتی است که توسط شرکت ملی نفت کویت اداره می گردد . ج) بندر شویخ : این بندر قدیمی ترین بندر تجاری کویت است که می تواند کشتی های مختلف با آبخور 5/7 متر را در هر زمان و با آبخور 5/9 متر را فقط در وضعیت حداکثر مد آب بپذیرد . د) بندر الزور : بندر الزور ( میناء المسعود ) چهارمین بندر نفتی کویت است که صادرات نفت منطقه بیطرف یا مقسومه را انجام می دهد . ح ) بندر دوحه : بندری کوچک است که در سال 1981 برای قایقها و لنجهای باری ساحلی که بین کشورهای منطقه خلیج فارس کالاهای سبک جابجا می نمودند ، ساخته شد . عمق آب در آن به 3/4 متر می رسد . ج ) بندر عبدالله : بندر عبدالله در سال 1954 جهت صادرات محصولات نفتی پالایشگاه میناء عبدالله بنا شد که دارای دو اسکله در عمق دو مایلی ساحل است . جمعیت طبق آخرین سرشماری بعمل آمده در جولای 2001 جمعیت کویت در مجموع 2،254،954 نفر بوده است . از این شمار 770180 نفر یعنی39 درصد کویتی و 1220935 نفر معادل 63 درصد غیر کویتی و افراد فاقد تابعیت ( بدون ) می باشند . در مورد مناطق مسکونی ، در حقیقت 5 منطقه بیشتر در کویت وجود ندارد و بهمین دلیل در تقسیمات کشوری نیز پنج منطقه بنامهای العاصمه ( پایتخت ) ، حولی ، الاحمدی ، الجهراء و الفروانیه بنام 5 استان نامگذاری شده است . بیشترین جمعیت مربوط به استان حولی و کمترین جمعیت در استان الجهراء مقیم می باشند . جمعیت غیرکویتی ها مقیم این کشور نیز بیشتر در استان ( حولی ) ساکن می باشند . مردم کویت از نژادسفید و از تیره آریایی و سامی بوده و در میان آنها سایر نژادهای عرب مانند عدنانی ها (نخستین گروه مهاجر از نجد به این سرزمین در جمع قبیله عنره بوده اند ) و قحطانی ها نیز یافت می شود . خط و زبان خط وزبان رسمی در کویت عربی است . علاوه بر این زبان انگلیسی به دلیل سابقه حضور انگلیسی ها در این کشور و همچنین حضور آمریکا در حال حاضر به عنوان زبان دوم از اهمیت ویژه ا ی برخوردار می باشد دین رسمی در سرزمین کویت اسلام دین رایج و رسمی بوده و تقریباً همه مردم این کشور مسلمانند و به استثنای 30 درصد جمعیت شیعه، بقیه پیرو مذهب تسنن می باشند که اکثراً مالکی میباشند . علاوه بر این حدود 4 درصد مسیحی ، از پیروان سایر ادیان نیز شمار اندکی در کویت زندگی میکنند . در نص ماده دوم قانون اساسی کویت آمده است : دین رسمی کشور اسلام است ، و شریعت اسلامی منبع اصلی برای قانونگذاری است . بطور کلی حکومت کویت سعی در اجرای احکام اسلامی دارد و شئونات اسلامی در کویت بیش از دیگر کشورهای منطقه رعایت میشود و علاوه بر فعالیتهای دولتی ، مراکز اسلامی مردمی نیز در این کشور فعال می باشند. رسانه های عمومی 1-(الرأی العام) : این روزنامه به زبان عربی و در 16 صفحه چاپ می شود . الرأی العام تا حدود زیادی منعکس کننده نظرات دولت کویت است و در افکار عمومی نسبتاً تأثیر دارد . 2- (السیاسه) : تیراژ آن 70000 هزار نسخه و دارای دفاتر نمایندگی دائمی در امان ( اردن ) ، ریاض و قاهره است و نسخه های آن به اغلب کشورهای عربی ارسال می گردد . 3- (الانباء ) : این روزنامه با تیراژی در حدود 65 هزار نسخه در روز به زبان عربی چاپ و منتشر می شود و تا حدودی منعکس کننده نظرات مقامات رسمی کویت بوده و نفوذ دولت در آن زیاد است و نسبتاً در افکار عمومی تأثیر دارد . 4- (الوطن) روزنامه الوطن با تیراژ 65 تا 75 هزار نسخه به زبان عربی منتشر می شود. این نشریه نسبت به دیگر روزنامه ها از استقلال نسبی برخوردار است و نزد افکار عمومی بویژه دانشجویان و روشنفکران مورد توجه است . 5- (القبس ) : این روزنامه با تیراژی حدود 70000 نسخه از سوی مؤسسه مطبوعاتی القبس به زبان عربی منتشر می شود . علاوه براغلب کشورهای عربی در برخی کشورهای اروپایی نیز توزیع می گردد . از روزنامه های خبرساز کویت بوده و بخاطر تماس با مدیران ادارات و ارگانهای دولتی اخبار محلی را منتشر می کند و از نفوذ خوبی در افکار عمومی برخوردار است. رادیوکویت از سال 1951 فعالیت خود را آغاز نمود و قبل از اشغال این کشور از سوی رژیم عراق ، با چهار فرستنده برنامه های خود را به زبانهای عربی ، انگلیسی ، فرانسه و فارسی پخش می کرد . در کویت فرستنده رادیویی با تلویزیون خصوصی وجود ندارد و این رسانه گروهی در کنترل کامل دولت است . تلویزیون کویت در حال حاضر با 4 کانال فعالیت می کند . یک کانال به زبان عربی ، کانال دوم به زبان انگلیسی و کانال سوم و چهارم مختص پخش گزارشهای ورزشی و فیلمهای سینمایی است اوضاع اقتصادی جنگ دوم خلیج فارس و اشغال کویت در سال 1990 ضربه مهلکی را بر اقتصاد کویت وارد ساخت و بیش از 100 میلیارد دلار از ذخایر خارجی و سرمایه گذاریهای این کشور را برباد داد. مجموع خسارات وارده به کویت در نتیجه اشغال آن از سوی عراق بیش از 44/109 میلیارد دلار برآورد شده است . پس از جنگ خلیج فارس نیز ساختار اقتصاد کویت تغییری نیافت . تولید ناخالص داخلی کشور پس از یک افول ناشی از اشغال تا سال 1993 روبه افزایش نهاد . کویت اقتصادی کوچک و محدود،ولی باز دارد که به شدت به صدور نفت خام وابسته است. فروش نفت خام 90 درصد تولید ناخالص داخلی و 75 درصد بودجه دولت را شامل می شود. بحران جهانی نفت در اواخر سال 1998 و اوایل سال 1999 موجب شد تا بودجه این کشور از 5/5 میلیارد دلار به 3 میلیارد دلارکاهش یابد وهمین امر مشکلات گسترده ای را برای اقتصاد کویت فراهم آورد. البته حجم زیاد ی از مشکلات اقتصادی کویت در 10 سال گذشته مربوط به اثار تخریبی حمله عراق به تاسیسات نفتی این کشور در سال 1990 است. تامین بودجه بازسازی شهرها و واحدهای اقتصادی از یکسو و هزینه اعزام نیروهای نظامی آمریکا برای دفاع از کویت در مقابل تهدیدات جاه طلبانه عراق موجب شده است که دولت کویت در سال های اخیر به فکر جذب سرمایه های خارجی در کشور باشد. کویت با توجه به جمعیت کم و تولید ناخالص ملی نسبتاً بالا،از درآمد سرانه خوبی برخوردار است. متوسط درآمد سرانه مردم کویت که در سال 1999 حدود 12 هزار و 500 دلار بود، در سال 2000 به حدود 14 هزار دلار رسید. در این کشور کمتر کسی زیر خط فقر زندگی می کند و اغلب خانواده ها از زندگی نسبتاً مرفهی برخوردارند. تمایل به تجملات و تشریفات که به صورت یک خرده فرهنگ در خانواده های کویتی نمود یافته است، برگرفته از همین رفاه نسبی اجتماعی است. نرخ تورم اقتصادی در کویت کمتر از 2 درصد برآورد می شود که نرخ معقولی است ( این نرخ در سال 1997 حدود 7/8% درصد بود) . کویت یک میلیون نفر نیروی کار دارد که اغلب آنها مهاجران کشورهای اطراف هستند.50 درصداز نیروی کار کویت در بخشهای دولتی و خدمات اجتماعی،40 درصد در بخش خدمات و 10 درصد در بخش صنعت و کشاورزی شاغلند. کویت خریدار خوبی برای مواد غذایی، مصالح ساختمانی، سبزیجات و پوشاک کشورهای اطراف است. واحد رسمی پول کویت دینار است که خود به یکهزار فلس تقسیم میشود. هر دلار امریکا در حال حاضر حدوداً با 30610/0 دینار کویت برابری می کند (نرخ برابری 12 می 2001 میلادی ). شهر کویت به لحاظ هزینه های بالای زندگی در آن، یکی از 20 شهر گران جهان است پس از سال 1991 مشکلات اقتصادی پیشین کویت با پیامدهای زیانبار و سنگین جنگ دوم خلیج فارس گره خورد و نیاز مبرم به تحول در ساختار اقتصادی این کشور گردید . دولت کویت برای پیمودن این راه و حل مشکلات بنیادی اقتصادی خود از مشورتهای بانک جهانی و صندوق بین المللی پول کمک گرفت . درسال 1993 هیئتهای کارشناسی این دو سازمان از کویت بازدید کردند و اجرای یک برنامه اصلاحات اقتصادی را توصیه نمودند که محورهای عمده آن عبارت است از : 1- خصوصی سازی 2- حذف یارانه ها ( سوبسید ) و خدمات رایگان ، افزایش مالیاتها کویت در کشورهای اروپایی و آمریکایی و آسیایی به صورت مستقیم و غیرمستقیم سرمایه گذاری کرده است . عمده ترین این سرمایه گذاریها در هفت کشور صنعتی دنیا میباشد . تراز پرداخت های تجاری کویت در سالهای 1997 و 1998 به ترتیب1/7 میلیارد دلار و 641 میلیون دلار بود.همچنین،تراز حساب جاری این کشور در سال های فوق به ترتیب به 9/7 میلیارد و9/2 میلیارد دلار رسید. نفت خام، مواد پتروشیمی، فرآورده های غذایی، فلزات ساختمانی و نمک، عمده محصولات صنعتی ومعدنی کویت را تشکیل می دهند. کویت همچنین توان تولید 27 میلیارد کیلو وات ساعت انرژی الکتریکی دارد که تماماً توسط نیروگاه های حرارتی تامین می شود و به مصرف واحد های داخلی می رسد.کویت کشاورزی چندان مطرحی ندارد و فعالیتهای شیلاتی آن محدود به صید ماهی و میگو می شود. حجم صادرات سالانه این کشور به 5/13 میلیارد دلارو میزان واردات آن به 1/8 میلیارد دلار می رسدآمریکا، ژاپن، کره جنوبی، هند، سنگاپور ، انگلیس، آلمان وایتالیا بزرگترین شرکای تجاری کویت هستند. بخشهای مختلف اقتصادی - نفت کویت با وجود وسعت کم یکی از بزرگترین کشورهای تولیدکننده نفت جهان است . عایدات نفتی مهمترین مؤلفه درآمدهای دولت کویت بشمار می رود . ذخایر نفتی این کشور 70 میلیارد بشکه تخمین زده می شود که بیش از سه برابر ذخایر نفتی ایالات متحده آمریکا و 10 درصد از کل ذخایر نفتی جهان است . تولید نفت کویت طی سال 1994 در سطح 2 میلیون بشکه در روز ( شامل نفت استخراج شده از منطقه بی طرف ) قرار داشت . در خرداد ماه 1373 با بازسازی و راه اندازی کامل سومین واحد تقطیر پالایشگاه الاحمدی توان پالایش نفت کویت به 800 هزار بشکه در روز رسید که از این مقدار حدود 120 هزار بشکه به مصرف داخلی و روزانه 700 هزار بشکه آن صادر شد . میزان تولید ناخالص داخلی کویت در سال 1999 به خاطر کاهش قیمت جهانی نفت به مرز 8/25 میلیارد دلار رسیده بود،در سال 2000 با روند افزایش نرخ نفت در بازار های بین المللی به بیش از 29 میلیارد دلار رسید. از سوی دیگر،نرخ رشد تولید ناخالص داخلی کویت هم اکنون بین 5/2 تا 3 درصد برآورد میشود ( این نرخ درسال 1999حدود 1/1 درصد بود ) طی سالهای گذشته با بهره برداری از سه حلقه چاه جدید در منطقه مرزی (الرتقه) جمع چاههای در دست بهره برداری در این منطقه را به 11 حلقه رساند . چاههای منطقه (الرتقه) مورد ادعای دولت عراق است و به موجب علامت گذاری جدید مرزی در طرف کویت واقع شده است . اجلاس وزرای نفت کشورهای صادرکننده نفت (اوپک ) در ژانویه 2001 سقف تولید نفت کویت را درحد 2 میلیون و 21 هزار بشکه در روز تعین کرد. -گاز همپای رشد صنعت نفت در کویت ، این کشور اقداماتی را نیز برای استخراج و بهره برداری از منابع گاز طبیعی ( بوتان ، پروپان، نپتان ) آغاز کرد . منابع گاز در اطراف بندر الاحمدی و شعیبه ذخیره و سپس توسط سوپر تانکرهای ویژه حمل گاز به کشورهای مصرف کننده از جمله ژاپن و سایر کشورهای غربی صادر می گردد . تولید و استخراج گاز در کویت روند رو به رشدی را نشان می دهد هر چند که در آن نوساناتی نیز دیده می شود . - کشاورزی : کویت با قرارگرفتن در عرض جغرافیایی 30 درجه شمالی و در حاشیه بیابانهای خشک و سوزان شبه جزیره عربستان یک کشور با آب و هوای خشک بیابانی و فاقد هرگونه آب جاری است . فقدان آبهای سطحی مناسب برای کشت ، نامساعد بودن و هوای گرم و بیابانی کویت را از لحاظ کشاورزی سرزمین بسیار فقیری ساخته است . زمینهای قابل کشت کویت تنها مساحتی حدود 1/1% از خاک این کشور یعنی کمتر از 200 کیلومترمربع و مراتع آن نیز فصلی است . به همین دلیل بخش کشاورزی و دامداری در کویت کم اهمیت و ناچیز است . کشاورزی در واقع اساس و پایه معیشتی مردم کویت نیست و ساختار اقتصادی این کشور به آن وابستگی ندارد. هرچند کویت بخاطر نداشتن آب جاری وخاک مناسب کشاورزی یک کشور کشاورزی محسوب نمی شود ، ولی از سال 1953 کشاورزی در کویت مورد توجه قرار گرفت . در دهه 1970 با اوج گیری درآمد نفت کویت و اختصاص مبالغ بیشتر برای یارانه بخش کشاورزی، چند شرکت کشاورزی در کویت بوجود آمدند که با استفاده از منابع آب زیرزمینی و اصلاح خاک کشتزارهای نسبتاً بزرگی را در مناطق الصلیبیه ، الوفره و العبدلی ایجاد نمودند . کل مساحت کویت 17818 کیلومتر مربع است و همانطور که گفته شد کمتر از 200 کیلومتر مربع یعنی 12/1% آنرا زمینهای مناسب برای کشاورزی تشکیل می دهند . تقریباً 42 کیلومتر مربع از این زمینها بصورت نخلستان یا کشتزار در دست بهره برداری است و باقیمانده آن به لحاظ نبود آب ، لم یزرع باقی مانده است . کشتزارها و زمینهای قابل کشت کویت پراکنده بوده و سه ناحیه الجهراء ، العبدلی و الوفره مهمترین و وسیعترین واحد های کشاورزی کویت هستند که به عنوان مراکز کشاورزی کویت شهرت یافته اند . در این نواحی گندم ، جو ، چند نوع حبوبات و برخی از انواع سبزی و صیفی جات کشت می شود . علیرغم محدودیتهای کشاورزی در کویت چند قلم از فرآورده های کشاورزی و دامی میتوانند پاسخگوی نیازمندیهای بازار کویت باشند. بطور مثال در سال 1987، 45% از تخم مرغ و 40% از گوشت مرغ و 7% از علوفه مصرف داخلی از کشتزارها و باغچه های داخلی تأمین شد . در همین سال مقدار فرآورده های دامی و کشاورزی تولید شده : 447 میلیون تخم مرغ ، 30 هزار تن گوشت مرغ ، 1654 تن گوشت گوسفند و بره و 234 تن گوشت گاو و تولید شیر 53 هزار تن بوده است . برپایه آمار سال 1993 مجموع فرآورده های کشاورزی کویت شامل محصولات زمستانی ، تابستانی و فرآورده های گلخانه ای ، 148632 تن بوده است. بدلیل نامساعد بودن آب و هوا کاشت و داشت گیاهان گلخانه ای و برداشت این نوع محصولات در کویت در مقایسه با کشتزارهای فضای آزاد رونق خوبی دارد . در سال 1993 برداشت فرآورده های کشاورزی گلخانه ای 37662 تن بود . فرآورده هایی مانند گوجه ، خیار ، فلفل ، بامیه ، لوبیاسبز ، بادمجان ، توت فرنگی ، پیاز ، سبزیجات ، کلم ، کاهو ، ذرت و برخی دیگر از اقلام کشاورزی با این شیوه کشت و برداشت می شوند . هر چند دامداری بخش جدایی ناپذیر از زندگی قبیله ای بشمار می آید لکن متناسب با فقر پوشش گیاهی و گرایش بیشتر کویتی ها به ماهیگیری ، نگهداری و پرورش دام و طیور رونق چندانی در کویت نداشته است . برخلاف بخش کشاورزی که پیش از دوران رونق نفتی نقش چندانی در اقتصاد کویت نداشتند ، ماهیگیری و بهره برداری از منابع دریایی یکی از منابع اصلی درآمد کویتی ها در دوره یاد شده بود . صید ماهی و میگو بصور ت قابل توجهی در کویت رونق دارد و خوراک دریایی برای مصرف داخلی کویت و بعضاُ صدور به خارج را عرضه می نماید . در سال 1994 مجموع ماهی و میگو که صید و به بازار داخلی کویت وارد شد بیش از 9932 تن بود . در کویت چند شرکت در بخش ماهیگیری فعالیت دارند که به صید ، انجماد ، بسته بندی و فروش ( دربازار داخلی یا صادرات ) ماهی و میگو می پردازند . سازمان امور کشاورزی و منابع دریایی کویت براساس دو طرح کوتاه مدت پنج ساله و بلند مدت 20 ساله که تا سال 2008 به درازا می کشد تلاش دارد بخش کشاورزی را گسترش دهد. در حال حاضر نیز به منظور گسترش کشاورزی سیاستهای تشویقی و تسهیلاتی را اعمال می نماید . کمکهای دولتی به بخش کشاورزی شامل موارد متعددی است که از تأمین نیروهای فنی و متخصص تا ارائه بذرهای اصلاح شده ، کودهای شیمیایی ، پلاستیک سفید ( برای گلخانه ) با قیمتهای پایین را شامل می شود . میانگین کمکهای دولت کویت به بخش کشاورزی نزدیک به 800 دینار برای هر کشتزار در سال برآورد شده است . تسهیلات اعتباری ویژه دولت برای بخش کشاورزی اعطای وامهای کشاورزی تا 20 هزار دینار ( 66 هزار دلار ) در اقساط 15 ساله بدون بهره ، وامهای بیش از 20 هزار دینار با اقساط 10 ساله و با بهره 2 درصد را شامل می شود . علاوه بر سازمان امور کشاورزی و منابع دریایی کویت که ارگان دولتی و مسئول این بخش در کویت است سازمانها و اتحادیه های دیگری نیز در بخش کشاورزی فعالیت دارند از جمله جمعیت مهندسین کشاورزی کویت ، اتحادیه کشاورزان کویت ، اتحادیه ماهیگیران و صاحبان کشتی های کوچک ، اتحادیه جمعیتهای تعاونی تولیدکننده فرآورده های کشاورزی ، جمعیت کشاورزی الوفره ، جمعیت کشاورزی العبدلی و چند اتحادیه و سازمان غیردولتی دیگر . مجموع نیروی کار شاغل در بخش کشاورزی و ماهیگیری کویت براساس آمار وزارت برنامه ریزی تا پایان سال 1994 ، 985/15 نفر بود که 6/1% از مجموع نیروی کار این کشور را تشکیل می دهند . بخش کشاورزی شامل ( پرورش دام و طیور ) و ماهیگیری سهم بسیار ناچیز در تولید ناخالص داخلی کویت دارند . مجموع رقم تولید ناخالص داخلی این بخش در سال 1993، 3/22 میلیون دینار ( معادل 259/74 میلیون دلار ) بود که 34% درصد تولید ناخالص داخلی کویت را تشکیل می داد . - انرژی برق در سال 1953 برای نخستین بار در کویت با بهره برداری از یک مولد بخار ، نیروی برق بدست آمد . این مولد در منطقه الشویخ با توان تولید 750 کیلووات ساعت برق آغاز بکار کرد . در حال حاضر توان تولید اسمی برق کویت 6898 مگاوات است . این میزان تولید برق تقریباً 15% بیشتر از مصرف آن است که در سال 1993 ، 17163 میلیون کیلووات ساعت بود . بطور کلی کویت دارای شش نیروگاه برق بزرگ است . کویت گذشته از ذخایر سرشار نفت ، دارای منابع طبیعی مهم و شناخته شده دیگری نیست. در کنار فقر منابع طبیعی ، محدودیت منابع انسانی عامل دیگری است که در بررسی ساختار اقتصادی کویت باید مورد توجه قرار گیرد . در ذیل با اشاره کوتاه به صنایع در کویت مطالبی پیرامون تعداد ، ترکیب و مهمترین واحدهای صنعتی کویت خواهد آمد . براساس آمار وزارت بازرگانی و صنعت کویت مجموع واحدهای صنعتی این کشور به 787 واحد می رسد . بیشتر واحدهای صنعتی یادشده کارگاههای صنایع سبک تبدیلی هستند که در زمینه معادن ( شن و ماسه و سنگ ) مواد غذایی ، نوشیدنی های غیرالکلی ، منسوجات ، پوشاک ، چرم ، صنایع چوبی ، اثاثیه ، کاغذ چاپ و انتشار ، صنایع شیمیایی ، فرآورده های نفتی ، ذغال ، نایلون و پلاستیک ، تولیدات مواد خام غیرفلزی ، اقلام ساختمانی ، ماشین آلات و تجهیزات و ابزار فعالیت دارند . این رقم پالایشگاهها و صنایع نفتی را نیز شامل می شود . مهمترین واحدهای صنعتی کویت عبارتند از : پالایشگاه ها : پالایشگاهها و صنایغ نفتی مهمترین واحدهای صنعتی کویت هستند . کویت دارای سه پالایشگاه عمده است که عبارتند از : پالایشگاه الاحمدی ، پالایشگاه میناء عبدالله و پالایشگاه شعیبیه ، توان پالایش نفت در سه پالایشگاه مذکور تا یک میلیون بشکه در روز برنامه ریزی شده است . صنایع پتروشیمی : صنایع پتروشیمی کویت چندان گسترده نیست . این صنایع از سال 1971 آغاز بکار کرد . صنایع شیمیایی : چندین واحد صنعتی که عمدتاً به پالایشگاههای کویت وابسته هستند به تولید مواد شیمیایی از قبیل گازهای صنعتی ( ارگون ، فرئون ، هالون ) اکسیژن می پردازند. تأسیسات و واحدهای صنعتی کویت در 29 ناحیه مختلف کشور عمدتاُ در اطراف شهر کویت ، ناحیه مرکزی و جنوبی در کنار بنادر مستقر شده اند . ناحیه صنعتی الشعیبه اولین و مهمترین ناحیه صنعتی کویت به لحاظ بزرگی و اهمیت صنایع مستقر در آن است . پس از ناحیه الاحمدی و العبدالله به لحاظ اهمیت و بزرگی واحدهای صنعتی مستقر در آنها که عمدتا" پالایشگاههای نفت کویت و صنایع وابسته به آن هستند قرار می گیرند . از نظر پراکندگی تعداد واحدهای صنعتی ، نواحی الشویخ ، صبحان ، الری ، امغره و کبار المقاولین بیشترین تعداد کارگاههای صنعتی را دارا هستند و پس از آنها مناطق الاحمدی ، المطلاع ، الشعیبه و الصلیبه به ترتیب بیشترین واحدهای صنعتی را دارا هستند . نقش و عملکرد بخش صنعت در اقتصاد کویت چنانچه گفته شد اقتصاد کویت به لحاظ شرایط جغرافیایی و منابع طبیعی تقریباُ بطور کامل به نفت وابسته است و صنایع تولیدی غیرنفتی نقش چندانی در اقتصاد کویت ندارند . علیرغم سیاستهای تشویقی دولت کویت از جمله وامهای بلند مدت با نرخ های تشویقی بهره ، یارانه اجاره زمین و محوطه های صنعتی در مجموع عملکرد صنایع تولیدی و نقش آنها در تولید ناخالص داخلی کویت چندان امیدوار کننده نیست . واحد پول و اجزاء برابری آن پول رایج کویت دینار است که از آوریل 1961 بجای روپیه هندی واحد پول کویت شد . هریک دینار مساوی با 1000 فلس و مسکوکات فلزی آن 100 فلس ، 50 فلس ، 20 فلس ، 10 فلس و 5 فلس و اسکناسهای آن 250 فلس ( ربع دینار ) ، 500 فلس ( نیم دینار ) ، یک ، 5 ، 10 و 20 دیناری هستند . دینار کویت مانند واحد پول دیگر کشورهای صادرکننده نفت وابستگی مستقیم مؤثری با دلار دارد . دینار کویت آزادانه قابل تبدیل است و نرخ برابری آن روزانه اعلام می شود .طی سال 2000 نرخ دینار در برابر دلار 3،6 فلس بود . تولید ناخالص داخلی تولید ناخالص داخلی کویت پس از جنگ دوم خلیج فارس و از سرگیری فعالیتهای اقتصادی در سال 1992 رشد داشت . در سال 1993 تولید ناخالص داخلی کویت به 34/7 میلیارد دینار رسید که در مقایسه با سال 1992 ، 33% رشد داشت . این مبلغ در سال 1999 بالغ بر 8/44 میلیارد دلار بوده است. منابع نیروی انسانی کشور کویت تلاش می نماید که در تمام شئون مملکتی از بهترین شیوه های مدرن اجتماعی استفاده نماید . به همین دلیل سیستم کارگری را برمبنای قانون کار و ضوابط مربوطه استوار نموده است . منابع کارگری کویت را اکثراً خارجیان تشکیل می دهند . مشکل کمبود نیروی انسانی بویژه در بخش ساختمانی مقامات کویتی ر ا بر آن داشته که در این مورد یک راه حل موقتی پیدا و شرکتهای ساختمانی و پیمانکاران را مسئول تأمین نیروی انسانی و برای اجرای برنامه مربوطه نمایند . بنابر آخرین آمار خارجیان مقیم این کشور به تفکیک تابعیت که از سوی اداره آمار انتشار یافته ، کشور مصر در صدر جدول با 280815 نفر یعنی 23% بیشترین خارجیان مقیم این کشور را تشکیل می دهند و در رده های بعدی هند با 219،770 نفر (18%)، بنگلادش 122،000( 10%) ، سریلانکا 121،500 نفر ( 10% ) ، پاکستان 97،675( 8% ) ، سوریه 85،465 ( 7% ) ، جمهوری اسلامی ایران با 73،675 نفر ( 6% ) از جمعیت خارجیان مقیم این کشور را تشکیل می دهند و در رده های بعدی اتباع فیلیپین ، لبنان ، اردن و عراق و برخی دیگر کشورها را می توان نام برد . 98 درصد کارگران بخش خصوصی را خارجیان تشکیل می دهند قوانین کار تنظیم شده بیشتر جنبه دفاع از کارفرما را دارد تا کارگر . البته قانون جدید کار ، بیش از چند سال است که به مجلس ارائه شده ولی تاکنون به تصویب نرسیده است . حمل و نقل و ارتباطات به لحاظ موقعیت جغرافیایی ، حمل و نقل دریایی در کویت اهمیت شایان و درجه اول دارد . در واقع شالوده و هویت این کشور با وجود یک بندرگاه مناسب بازرگانی در خلیج کویت در هم آمیخته و اساس پیدایش این امیرنشین کوچک حاشیه خلیج فارس بشمار میرود.کویت ناوگان کشتیرانی بازرگانی اختصاصی در اختیار ندارد بلکه یکی از شرکای ( شرکت کشتیرانی متحده عرب ) است که بیشتر حمل و نقل بازرگانی کویت را انجام می دهد . این شرکت کشتیرانی در سال 1976 تأسیس شده و دیگر شرکای آن کشورهای عرب حوزه خلیج فارس هستند کشتیهای این شرکت بین کشورهای اروپایی ، بنادر دریای مدیترانه ، ژاپن ، سواحل شرقی آمریکا ، آمریکای جنوبی و بنادر عربی خلیج فارس و دریای سرخ رفت و آمد می کنند. کویت برای حمل و نقل مسافر و کالا علاوه بر ناوگان دریایی از خطوط هوایی خود نیز استفاده می کند . ناوگان هوایی کویت در خطوط هواپیمایی کویت که یک شرکت دولتی است و توسط سازمان هواپیمایی کشوری کویت اداره می شود متمرکز است . کویت دارای 6 فرودگاه قابل پرواز است که در میان آنها از یک فرودگاه برای پروازهای بین المللی بهره برداری می شود . در بخش حمل و نقل زمینی با توجه به مساحت کم کویت ، تمرکز جمعیت در کناره ساحل و عمدتا" در بخش مرکزی و خلیج کویت فاقد شبکه راه آهن است و حمل و نقل زمینی جاده ای از لحاظ جابجایی مسافر پس از هواپیمایی و از لحاظ جابجایی کالا پس از کشتیرانی قرار میگیرد . کویت در بین کشورهای عربی ، دارای بالاترین رقم سرانه خودروهای شخصی است و از این حیث در جهان پس از 6 کشور صنعتی پیشرفته در رتبه هفتم قرار می گیرد . خطوط مخابراتی کویت از لحاظ وضعیت ارتباطات تلفنی وضعیت مناسبی دارد . خدمات تلفنی کویت از طریق 35 ایستگاه در سراسر خاک کویت انجام می شود . رقم سرانه خطوط تلفن در کویت4 در هزار است . کویت مثل سایر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس از تجهیزات مخابراتی گسترده ای برخوردار است. در این کشور بیش از5 هزارشماره تلفن ثابت و2 هزار شماره تلفن همراه فعال است. مردم کویت امواج 27 ایستگاه رادیویی و یک ایستگاه رادیویی با طول موج کوتاه را دریافت می کنند، ضمن آنکه برنامه های تلویزیونی این کشور ازطریق 13 شبکه در سراسر کشور پخش می شود. از لحاظ امکانات ترانزیتی و راه های مواصلاتی، کویت فاقد خطوط ریلی است، ولی نزدیک به 4 هزار و 450 کیلومتر جاده، 877 کیلومتر لوله انتقال نفت خام،4 کیلومتر لوله انتقال فرآورده های نفتی، 165 کیلومتر لوله انتقال گاز طبیعی،6 بندر تجاری وصیادی و 7 فرودگاه بزرگ وکوچک در این کشور وجود دارد.چهار فرودگاه کشور کویت نیز شرایط پذیرش هواپیماهای پهن پیکر را دارا است. بازرگانی خارجی تقریباً بجز نفت و دیگر فرآورده های نفتی ، نیازمندیهای کویت از خارج وارد می شود و شهروندان آن با داشتن درآمد سرانه سالانه نزدیک به 14 هزار دلار ، قدرت خرید ، سطح معیشتی بالا و روحیه مصرفگرا ، بازاری پرکشش برای کالاهای وارداتی را فراهم کرده اند . بدین ترتیب میانگین سرانه واردات کالا در کویت بیشترین رقم در بین کشورهای جهان است که در سال 1987، 818 دینار کویت بود . کویت از یک سیاست بازرگانی آزاد که خود جزئی از سیستم اقتصادی آزاد بشمار می آید پیروی می کند و برای واردات بسیاری از کالاها ممنوعیتی ندارد . مقررات گمرکی کویت نیز سهل گیرانه است . تعرفه های گمرکی در سه دسته 4% ، 8% و بیشتر از 8% اعمال می شود . - صادرات طبیعتاً نفت و فرآورده های نفتی مهمترین اقلام صادراتی کویت و بیش از 93% آنرا تشکیل می دهند . در سال 1994 مجموع ارزش صادرات کویت ، 34/3 میلیارد دینار ( بیش از 11 میلیارد دلار ) بود که از این رقم 11/3 میلیارد دینار ( 3/10 میلیارد دلار) را صادرات نفتی تشکیل می دادند . - واردات جمع ارزش واردات کویت طی سال 93 ( بدون احتساب خریدهای تسلیحاتی ) 84/123/2 میلیون دینار ( بیش از 7 میلیارد دلار ) بود که به واردات 44 قلم کالا اختصاص یافت . مهمترین اقلام وارداتی کویت حسب ارزش در سال 1993 را انواع خودرو و لوازم یدکی ، هواپیماهای مسافربری ، زیورآلات ، جواهرات و فلزات قیمتی ، دام زنده ، منسوجات ، لوله برای خطوط لوله نفت ، پوشاک ، تجهیزات صنایع نفتی و گاز ، دارو ، لوازم منزل ،دکوراسیون منزل ، سیگار ، لوازم الکتریکی منزل و ساختمانی ، لاستیک ، موادغذایی ، تجهیزات ارتباطات و حمل و نقل تشکیل می دادند . براساس آمار سال 1992 فرانسه ، عربستان سعودی ، امارات متحده عربی ، هند ، هنگ کنگ ، چین ، پاکستان ، مصر ، ایتالیا ، فیلپین ، بحرین ، آمریکا مهمترین کشورهای واردکننده کالاهای غیرنفتی از کویت هستند . برپایه همین آمار آمریکا ، ژاپن ، آلمان ، انگلستان ، فرانسه ، ایتالیا ، هند و عربستان سعودی کشورهای عمده صادرکننده کالا به کویت هستند که رقم صادرات هریک از آنها بیش از 350 میلیون دلار بوده است . جمهوری اسلامی ایران در سالهای 1994 با 093/26 میلیون دینار هیجدهمین ، در سال 1995 با 636/24 میلیون دینار بیست و یکمین ، در سال1996 با 813/19 میلون دینار بیست و ششمین و در سال 1997 با 374/18 میلون دینار بیست و هفتمین کشور صادرکننده کالا به کویت بود . اوضاع سیاسی : کویت در 14 مه 1962 به عنوان صد و یازدهمین کشور به عضویت سازمان ملل در آمد . در دسامبر 1961 اولین انتخابات در کویت منجر به تشکیل مجلس مؤسسان شد که 20 عضو دیگر آن از اعضای کابینه بودند که وظیفه بررسی و تصویب قانون اساسی را داشتند بر آن اساس مجلس ملی کویت با 50 عضو در ژوئیه 1963 تشکیل و شیخ صباح سالم الصباح به نخست وزیری کویت منصوب گردید . دولت عراق در اکتبر 1963 کویت را به عنوان یک کشور مستقل به رسمیت شناخت . پس از شیخ عبدالله السالم الصباح که مورد علاقه و احترام ملت کویت بود و تا سال 1965 زمام امور این کشور را بدست داشت ، برادرش شیخ صباح السالم الصباح به حکومت رسید . شیخ صباح السالم الصباح در 31 دسامبر 1977 فوت کرد و شیخ جابر الاحمد الجابر الصباح حاکم کنونی کویت زمام امور را بدست گرفت . بموجب قانون اساسی کویت ، امارات در خاندان آل صباح موروثی می باشد و حکومت کویت مرکب از قوای سه گانه مقننه ، قضاییه و مجریه است که از یکدیگر تفکیک شده و یک شورای مشورتی امیر کویت را در امور مملکتی یاری می کند . فعالیتهای حکومت نیز طبق قانون اساسی توسط مجلس امت کویت کنترل می شود . کویت از لحاظ تقسیم بندی اداری دارای 5 استان است که هریک از آنها توسط استانداری که از سوی امیر منصوب می شود ، اداره می گردد . این پنج استان عبارتند از : استان مرکزی ( العاصمه ) ، استان الحوالی ، استان الاحمدی ، استان الجهراء و استان الفرونیه . - ساختار سیاسی می توان گفت که ساختار سیاسی کویت از بین کشورهای منطقه در یک چارچوب عربی و خلیجی به الگوی سیاسی دمکراسی غربی نزدیک تر است . در میان کشورهای عرب حوزه خلیج فارس مردم کویت از آگاهی و رشد سیاسی و سطح علمی خوبی نسبت به سایر کشورها برخوردارند . در این کشور احزاب سیاسی رسمی و یا غیررسمی وجود ندارد . جمعیت های سیاسی و مذهبی تحت پوشش مسائل مذهبی و اجتماعی می توانند فعالیتهای سیاسی داشته باشند . کویت به لحاظ موقعیت جغرافیایی خاص و داشتن منابع سرشار نفت، برقراری روابط با تمام کشورها رادر حفظ ثبات خلیج فارس مثبت می داند . قانون اساسی کویت پایه روابط خارجی را با تأکید بر احترام متقابل و عدم مداخله در امور دیگران ذکر نموده است . - سیاست خارجی موقعیت جغرافیایی و اقتصادی کویت از دلایل عمده تأثیرپذیری شدید کویت از حوادث خارجی به شمار می آید . قرار گرفتن این کشور در بخش شمال غربی خلیج فارس و در همسایگی کشورهای عربستان و عراق و نیز نزدیکی آن به جمهوری اسلامی ایران ، جایگاه ویژه ای به لحاظ ژئوپلتیکی برای کویت ایجاد کرده است . در قرن بیستم که مسئله نفت بیش از پیش اهمیت و نقش سیاسی خود را نشان داد ، کشورهای دارای نفت شدید تر از هر زمان دیگری در معرض تأثیر پذیری از وقایع سیاسی جهان قرار گرفتند ، بطوری که هیچیک از کشورهای دارنده نفت عملا نتوانستند در رخدادهای جهان بیطرف و خنثی بمانند ، چرا که آنها چیزی را در اختیار داشتند که میتوانست کشوری را به قدرت برتر مبدل کند و یا چرخهای ترقی قدرت دیگری را از حرکت باز دارد . ضعف و محدودیت در بنیه نظامی کویت را نیز می توان در عدم کارآیی مطلوب سیاسی خارجی این کشور مؤثر دانست . تأثیر پذیری سیاست خارجی کویت از قدرت نظامی عراق از همان سال اول اعلام استقلال کویت سابقه دارد. الف ) روابط کویت با عراق عراق مدعی است به موجب سوابق تاریخی کویت جزو خاک این کشور محسوب و در واقع دنباله بخش جنوبی بصره می باشد . این ادعا همواره موجب برخوردهای سیاسی و نظامی دو کشور شده است . حکومت بعثی عراق در اوت 1990 مقاصد خود را آشکار کرد وطی چند ساعت تمام خاک کویت را به اشغال خود درآورد که این عمل به دومین جنگ خلیج فارس که به جنگ نفت موسوم شد انجامید و پس از آزاد سازی کویت جنگ سرد دو کشور آغاز شد . ب) روابط کویت با آمریکا بطور سنتی روابط کویت با بلوک غرب بویژه آمریکا گسترده بوده است . در سال 1961 بلافاصله پس از اعلام استقلال کویت ، روابط دیپلماتیک بین دو کشور برقرار شده و دامنه این روابط از سال 1971 تا سطح مسائل نظامی بسط و گسترش یافت . از آن تاریخ تا کنون کویت مبالغ هنگفتی صرف خریدهای نظامی از ایالات متحده نموده است . یکی از مسائل مورد توجه در مناسبات کویت و آمریکا ، وابستگی شدید کویت به مواد غذایی وارداتی از آمریکاست که طی دهه گذشته بطور مداوم رشد فزاینده ای داشته است. این وابستگی در سطح بسیار بالای برای کویت مطرح است و چنانچه صدور مواد غذایی از آمریکا به این کشور محدود و یا متوقف گردد ، کویت سخت در مضیقه قرار خواهد گرفت . بدنبال سفر دوره ای شیخ صباح به اروپا در سال 1994 ، واشنگتن برای اینکه از متحدان اروپایی خود عقب نماند ، خانم مادلین البرایت سفیر خود در سازمان ملل را به منطقه خلیج فارس اعزام نمود تا در خلال آن مانع تقویت فکر رفع تحریم علیه عراق شود . نامبرده ابتدا از سلطان نشین عمان دیدار نمود و سپس با سفر به کویت ، پیام پشتیبانی همه جانبه واشنگتن از اهداف سیاسی کویت در مناقشه با عراق را به اطلاع امیر و مسئولان کویت رسانید .