مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گیلان با بیان اینکه استقرار نیروگاه های زباله سوز در برطرف کردن آلودگی محیط زیست در گیلان راهگشا است اما نیاز به اعتبار مکفی دارد گفت: موثرترین راهکار در حوزه حفاظت از محیط زیست مشارکت مردم است.
روز جهانی محیط زیست روزی است که از سوی سازمان ملل برای افزایش آگاهی مردم برای نگهداری محیط زیست و تحریک سیاستمداران به گرفتن تصمیماتی برای رویارویی با تخریب محیط زیست و گونه های زیستی جانوری، به این نام انتخاب شده است.
مراسم این روز می تواند به اشکال مختلف باشد و هدف از برگزاری چنین مراسم هایی جلب توجه عمومی به مسائلی است که محیط زیست را آلوده می کند و هر سال نیز یکی از مسایلی که شدیداً محیط زیست را تهدید می کند به عنوان موضوع این روز انتخاب می شود.
هدف UNEP از برگزاری چنین مراسمی بخشیدن چهره ای انسانی به مسائل زیست محیطی، توانمندسازی مردم برای تبدیل شدن به فعالانی در زمینه توسعه پایدار و متوازن، ارتقای این بینش عمومی که جوامع در تغییر دیدگاه ها و در خصوص مسئله محیط زیست نقش محوری و اساسی ایفا می کنند و ترویج مشارکت با هدف اطمینان از برخورداری همه ملت ها از آینده ای امن تر و سعادتمندانه تر است.
با نگاهی به آیات و روایات و سیره اهل بیت (ع) نیز روشن می شود که هیچ مکتبی مانند اسلام به طبیعت و محیط زیست اهمیت نداده است؛ قرآن کریم در بسیاری از آیات، انسان ها را به مطالعه طبیعت و عناصر آن فراخوانده است.
همچنین بسیاری از سوره های قرآن کریم به نام یکی از عناصر طبیعت خوانده می شود مانند سوره شریفه بقره، رعد، نحل، نور، عنکبوت، نجم، فجر، شمس، حدید، لیل، قمر، تین و ناس و خداوند منان، سرنوشت بشر را به گونه ای رقم زده است که در دامان طبیعت رشد کند و به آن نیازمند باشد.
طبیعت به شکلی خلق شده است که در خدمت انسان باشد و نیازهای او را برطرف کند و با در نظر رفتن این نکته که به حکم قرآن کریم همه چیز در جهان آفرینش بر پایه نظم و عدالت استوار است و هر چیزی به اندازه لازم آفریده شده است (قمر ، 49) این نتیجه به دست می آید که نابسامانی های موجود در طبیعت و آلودگی های زیست محیطی، ناشی از بهره وری نادرست از طبیعت و منابع آن است.
فعالیت های انسان برای رسیدن به رفاه و توسعه اقتصادی و اجتماعی، خود باعث تخریب محیط زیست شده است و این تخریب آنچنان در وضعیت آب و هوای کره زمین، دگرگونی ایجاد کرده که سلامتی و حیات او و سایر موجودات زنده را به خطر انداخته است.
شرایط به وجود آمده به حدی وخیم است که امروزه از آن به عنوان «بحران محیط زیست» یاد می شود؛ برای رهایی از این بحران باید به اصول اخلاقی و متون دینی به ویژه اسلام مراجعه کنیم زیرا مبنای پیدایش بحران زیست محیطی کنونی، بحران اخلاق در میان انسان ها است.
در قرآن کریم از نابود کردن و تخریب محیط زیست به عنوان اعتداء (تجاوز) نام برده شده است و بر این اساس کسانی که رفتار ناشایست نسبت به محیط زیست داشته باشند از رحمت و محبت خداوند محروم خواهند بود(مائده ، 86). درست است که خداوند طبیعت را مقهور انسان آفریده و انسان را به عنوان جانشین خود در زمین قرار داده است اما این به آن معنا نیست که او آزاد باشد تا هرگونه که مایل است رفتار کند.
انسان در برابر خداوند و تمامی آفرینش مسئول است . او باید در برابر اراده ی خداوند تسلیم باشد و با صلح و صفا در کنار طبیعت زندگی کند و انسانی که جانشین خداوند در زمین است باید همواره در راه حفظ و سلامت طبیعت بکوشد.
در اسلام هر گونه رفتاری که منجر به فساد در عرصه محیط زیست شود نهی شده است چرا که خداوند بارها در قرآن کریم درباره ایجاد فساد در روی زمین هشدار داده است.
از این رو است که حکومت اسلامی، کردار انسان را در مواجهه با محیط زیست، نظارت و کنترل کرده و علاوه بر تنبیه افرادی که به محیط زیست آسیب می رسانند، به آن هایی که از نتیجه سوء کردارشان بر محیط زیست بی خبرند هشدار می دهد؛ اسلام بین انسان و محیط زیست، جدایی قائل نیست و آنها را مکمل یکدیگر می داند.
خداوند متعال می فرماید: «إِنّا کُلَّ شَیءٍ خَلَقناهُ بِقَدَرٍ» (قمر ، 49) یعنی ما هر چیز را به اندازه خلق کردیم پس هر چیز مقدار و حدودی دارد و بایستی به طور صحیح و درست بهره برداری شود تا نابود و منهدم نشود چرا که این ثروت های طبیعی فقط به این نسل تعلق ندارد بلکه این اندوخته ها به نسل های بعد از ما هم تعلق دارند.
اسلام نظر به زنده کردن زمین های موات و آباد کردن زمین دارد؛ در آیه 61 سوره هود آمده است: «هُوَ أَنشَأکُم مِّنَ الأًرضِ وَ استَعمَرکُم فِیهَا » یعنی خداوند شما را در زمین خلق کرد و شما را به عمارت و آباد کردن زمین گماشت.
در این رابطه پیامبر اکرم (ص) می فرماید: «ان قامت علی احدکم القیامه و فی یده فسیله فلیغرسها» یعنی اگر قیامت برپا شود و در دست نهالی باشد باید آنرا بکارد.
خبرنگار حوزه سلامت خبرگزاری تسنیم استان گیلان به مناسبت هفته محیط زیست، با قربانعلی محمدپور مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گیلان به گفت وگو نشسته است که نتیجه آن را ذیل می خوانید:
با توجه به اهمیت پسماندها و بازیافت به ویژه پسماندهای بیمارستانی چه اقداماتی در این زمینه در استان گیلان در حال اجرا است؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گیلان: در دوره اخیر علاوه بر ایجاد گشایش، امکان حضور شرکت های معتبر مدیریت پسماند در زمینه بهسازی مرکز دفن سراوان، بی خطرسازی پسماندهای عفونی قبل از دفن، گسترش تفکیک از مبدا، آغاز عملیات اجرایی سیستم کنترل شیرابه سراوان در سطح شهر رشت اقدامات تکمیلی به عمل آمده است.
در زمینه بی خطرسازی پسماندهای عفونی، استان گیلان پیشروترین استان در این زمینه بوده و در همین راستا تقریباً 100 درصد بیمارستان های استان گیلان مجهز به دستگاه های بی خطرسازی (هیدروکلاو) هستند.
2 شرکت بخش خصوصی نیز جهت بی خطرسازی پسماندهای کلینیک ها و مطب ها فعالیت دارند و بیش از 60 درصد پسماند عفونی بخش خصوصی مطب ها و کلینیک ها و آزمایشگاه ها را مدیریت می کنند.
در راستای اقدامات نظارتی این اداره کل، علاوه بر هدایت و پایش موضوع در قالب کارگروه ها، سالانه شکایات زیادی از مدیران اجرایی در حوزه پسماند به مراجع قضایی ارجاع می شود که به عنوان نمونه، دادخواست اعمال قانون برای شهرداران رشت، لاهیجان، لنگرود، رودسر و تالش در سال گذشته است.
نقش مردم را در حوزه پاسداری از محیط زیست تا چه اندازه تاثیرگذار می دانید؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گیلان: موثرترین راه کار در حوزه حفاظت از محیط زیست، مشارکت مردم است؛ در سال های اخیر حساسیت مردم به محیط زیست افزایش یافته به طوری که امروزه، مردم دولت را برای حفظ محیط زیست ترغیب می کنند،
برگزاری کارگاه ها، جشنواره ها و سایر رویدادهای عمومی می تواند ضمن افزایش سطح آگاهی اقشار مختلف جامعه، افزایش مشارکت مردم در این حوزه را به دنبال داشته باشد.
سمن ها در زمینه اطلاع رسانی و کمک به امر حفاظت محیط زیست در استان گیلان چقدر موثر هستند؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گیلان: سمن ها وظایف بسیار مهمی بر دوش دارند به گونه ای که نمی توان نقش آن ها را در جامعه نادیده گرفت.
سازمان های مروم نهاد در تشویق مردم و جلب مشارکت مردم نقش به سزایی دارند و می توانند عامل افزایش دهنده آگاهی در جامعه باشند تا مردم خود در حفظ و نجات محیط زیست ایفای نقش کنند؛ پس باید بیشتر به سازمان های مردم نهاد در امر محیط زیست بها داد و از فعالیت های آن ها حمایت کرد.
برای کارآمدی بیشتر سمن ها چه برنامه ای در استان گیلان دارید؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گیلان : تشکل های مردم نهاد باید نشان بدهند قابل اعتماد و اتکا هستند و اگر ما به آنها اعتماد کنیم ظرفیت خوبی برای از بین بردن مشکلات محیط زیستی استان دارند.
در جاده های اطراف شهر رشت وقتی شیشه اتومبیل پایین کشیده می شود فقط بوی زباله استشمام می شود. چه چیزی باعث پدیدار شدن این معضل شده است؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گیلان : در دو محور سراوان و جاده لاکان به دلیل وجود مرکز دفن سراوان و کارخانه کمپوست، انتشار بوی نامطبوع، سال ها است که وجود دارد و مسئله اصلی، روزآمد کردن شیوه های امحاء زباله و احداث تاسیسات با شرایط زیستی و اقلیمی گیلان است.
در این راستا استقرار نیروگاه های زباله سوز بر اساس عرف جهانی راهگشا است که نیاز به اعتبار لازم جهت نصب زباله سوز است.
آیا دانش فنی لازم در نظارت ها و ایجاد راه کارها به کار گرفته می شود تا در گیلان سرسبز شاهد معضلات محیط زیستی نباشیم؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گیلان: ابزار روز آمد نظارت در این بخش، وضع قوانین متناسب، به کارگیری ابزارهای ارتباطی مدرن مانند سایت ها، شبکه های اجتماعی، رادیو و تلویزیون و آموزش با شیوه های نوین و نرم افزارهای جدید ضروری است.
در همین راستا در کشور به روز رسانی های لازم در حوزه نرم افزار مدیریت وجود دارد اما سخت افزار اجرا با محدودیت ها و کمبودهایی مواجه است.
آیا تنها با روزهایی که در تقویم محیط زیست آمده و به جمع آوری زباله پرداخته می شود می توان محیط زیست گیلان را حفظ کرد؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گیلان: بحث محیط زیست صرفاً در زباله خلاصه نمی شود؛ در استان گیلان علاوه بر پسماند، مشکلاتی همچون آلودگی آب، تخریب جنگل و تغییر کاربری اراضی از معضلات اساسی محیط زیست به شمار می رود.
صرف اینکه در روزهای خاص و به مناسبت های ویژه، اقدام به پاکسازی زباله شود نمی توان انتظار داشت که محیط زیست استان گیلان وضعیت به سامانی پیدا کند.
از طرفی باید متذکر شوم که مجموعه سازمان محیط زیست متولی زباله نیست و نقش نظارتی در این زمینه دارد اما ارگان هایی که طبق قانون متولی امر مدیربت پسماند هستند همچون اداره راه و شهرسازی و دهیاری ها به خوبی به وظایف خود عمل نمی کنند.
از طرفی هم مردم باید از طریق آموزش به وظیفه ای که در قبال زباله تولید شده خود دارند آگاه شوند.
چرا بر مشکلات محیط زیستی که اصلاً سیاسی نیست و نگاه سیاسی اعمال می شود؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گیلان: بحث محیط زیست در دنیای امروز به عنوان بزرگترین و اصلی ترین دغدغه مردم در همه جوامع است و هر مسئله ای که مورد نیاز و توجه مردم است از اقتصاد و معیشت گرفته تا نیازهای اولیه زندگی همچون مسکن و شغل بی واسطه به سلامت محیط زیست مرتبط است.
در دنیای مترقی، تجربه ثابت کرده که مسائل مرتبط با محیط زیست تاثیراتی در حوزه های سیاسی داشته و در این بین، تنها این محیط زیست اطراف ما است که دچار تغییر و تحول و متاسفانه تخریب و بی مهری واقع می شود.
چه تعداد سمن های محیط زیستی در استان گیلان فعال هستند؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گیلان: در حال حاضر 22 سمن محیط زیست در استان گیلان فعالیت می کنند؛ در واقع حضور سمن ها امروزه جزء لاینفک فعالیت های اجتماعی است و در قدرت آن ها در ایجاد تغییر شرایط، شکی نیست.
در خیلی از موارد که ارگان های دولتی نمی توانند یا نمی خواهند بر سر اختلافات اداری با هم درگیر شوتد، این سمن ها هستند که می توانند با پایگاه اجتماعی خود شرایط جامعه را تغییر دهند.
بنابراین شکل گیری گروه های مردم نهاد و برآیند فعالیت آن ها می تواند در پیشبرد اهداف سازمان محیط زیست نمایان و تاثیرگذار باشد.
چه راه کارهایی برای فرهنگ سازی صحیح در حفاظت از محیط زیست در حال انجام است؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گیلان: هر چند دیر اما اجرای تفاهم نامه های همکاری با وزارت آموزش و پرورش، کانون پرورش فکری، سازمان بهزیستی و وزارت علوم در حال حاضر موتور حرکت آموزشی محیط زیست را از پله های اول آموزشی برای نونهالان و نسل های آینده به حرکت درآورده است.
امیدواریم این حساسیت در لایه های اجتماعی تاثیرگذار جامعه ایجاد شود و وضعیت اسفبار محیط زیست امروز، در آینده نه چندان دور بهبود یابد زیرا در حال حاضر تنها راه حفاظت از محیط زیست، فقط و فقط آموزش است.
همکاری های محیط زیست با چه سازمان هایی منجر به بهبود اوضاع کنونی استان گیلان می شود؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گیلان: موضوعات محیط زیست تقریباً با همه دستگاه ها و وزارتخانه ها ارتباط مستقیم دارد و عمدتاً در حوزه آب و هوا و خاک با وزارتخانه های نیرو، نفت، صنعت، کشاورزی و راه و شهرسازی بیشترین همکاری و نظارت و پایش به عمل می آید.
در این میان سازمان های مردم نهاد و رسانه ها می توانند مهمترین یاری دهنده جهت اصلاح رفتار زیست محیطی بوده و بیش از هر دستگاه اجرایی کمک کننده به محیط زیست باشند./ منبع : تسنیم