گیلانیان به گزارش مهر : احداث بندر کاسپین با توجیه توسعه دریامحور در گیلان درحالی دنبال می شود که فعالیت بنادر شمال خزر طی چند سال اخیر کاهش قابل توجهی داشته است.
ضرورت توسعه دریامحور چند سالی است که از زبان مدیران و مسئولان استان گیلان شنیده می شود و به نظر می رسد تمرکز توسعه دریامحور بر روی حمل و نقل دریایی استوار است.
در همین راستا، احداث بندرهای جدید از ۱۰ سال گذشته در دستور کار دولت ها قرار گرفت. با روی کار آمدن دولت یازدهم و سرعت بخشی به روند احداث، دو پست از اسکله بندر کاسپین در منطقه آزاد انزلی، توسط رئیس دولت یازدهم نیز افتتاح شد.
هرچند تمامی کشورهای حاشیه خزر به دنبال احداث بنادر جدید هستند تا در نهایت با بهره مندی از کریدور شمال-جنوب( نوستراک) بتوانند سهم قابل توجهی از بازار تخلیه و بارگیری را به خود اختصاص دهند اما باید این سوال را پرسید که آیا احداث بندر کاسپین در کنار بندر انزلی که از قدمت ۲۰۰ ساله برخوردار است، می تواند منجر به توسعه و رونق اقتصادی منطقه از جمله استان گیلان شود و توسعه دریامحور موردنظر مدیران استان را تحقق بخشد؟
فاصله عمیق بین ظرفیت های اسمی بنادر خزر با عملکردشان
پاسخ این سوال از نظر بسیاری از کارشناسان نیازمند بررسی عملکرد بنادر موجود در حاشیه دریای خزر طی سال های اخیر است. در حاشیه خزر، بیش از ۲۰ بندر و پایانه وجود دارد که مجموع عملکرد آن ها در سال ۲۰۱۴، ۴۶ میلیون و ۲۳۶ هزار تن بوده که از این میان، سهم بنادر شمالی کشور حدود ۱۶ درصد این مقدار بوده است.
با اعلام این آمار، پژوهشگر و کارشناس سازمان بنادر و دریانوردی گوید: مجموع ظرفیت بنادر کشورهای حاشیه خزر برای تخلیه و بارگیری در حال حاضر بیش از ۱۳۷ میلیون تن است که عملکرد آن ها در سال ۲۰۱۶ نسبت به سال ۲۰۰۸، تقریبا نصف شده و۵۰ درصد کاهش یافته است.
مصطفی ملکی با بیان اینکه در سال ۲۰۰۹، این عملکرد ۶۳ میلیون تن بوده، می افزاید: اما این آمار در سال ۲۰۱۶ به کمتر از ۲۸ میلیون تن رسیده و از این بین، سهم بنادر ایران در حاشیه خزر از ۱۱ میلیون و ۵۵۳ هزار تن در سال ۲۰۰۸ و ۱۴ میلیون و ۵۷۳ هزار تن در سال ۲۰۰۹ به شش میلیون و ۴۹۲ هزار تن در سال ۲۰۱۶ کاهش یافته است.
وی تصریح می کند: با اینهمه برنامه کشورهای حاشیه خزر این است که علاوه بر ظرفیت اسمی موجود که نتوانسته محقق شود، این ظرفیت تا سال ۲۰۲۰ به ۲۴۳ میلیون تن بار برسد که برنامه ایران برای این منظور، نزدیک به ۵۰ میلیون تن تا سه سال آینده است.
بنا بر عقیده این پژوهشگر، اگرچه احداث و توسعه بنادر در حاشیه دریای خزر رویکرد تمامی کشورهای حاشیه خزر است اما باید پذیرفت که با وجود تحقق نیافتن ظرفیت اسمی بنادر شمال خزر از جمله بندر انزلی طی سال های اخیر، عملا این رویکرد بلندپروازانه است.
ملکی می گوید: باید پذیرفت که توسعه دریامحور آن هم با تمرکز بر ایجاد بنادر و اسکله های جدید برای افزایش عملکرد فعالیت های بندری حاشیه خزر، تنها یک حلقه از زنجیره حمل و نقل دریایی است و برای رسیدن به توسعه اقتصادی مبتنی بر بنادر باید بسترهای دیگری نیز فراهم باشد تا هدف نهایی از ایجاد بنادر جدید را بدست آورد.
بندر کاسپین نقطه عطفی در فعالیت بنادر شمال ایران
با این وجود، مدیر مرکز توسعه تجارت منطقه آزاد انزلی که با جلب سرمایه گذار بخش خصوصی و همینطور سرمایه گذاری منطقه آزاد بر روی بندر کاسپین در حال ساخت و احداث ۲۲ اسکله این بندر است، بر این باور است که ایجاد ظرفیت های جدید بندری می تواند راهکاری قابل توجه برای توسعه اقتصادی مبتنی بر دریا در منطقه و استان گیلان باشد.
مختار گرشاسبی می گوید: چشم انداز توسعه تجارت منطقه آزاد انزلی در راستای راه اندازی بندر کاسپین است زیرا نگرش ما اینست که با بهره برداری از کریدور شمال-جنوب و با توجه به محدودیت های بندر انزلی، راه اندازی بندر کاسپین می تواند نقطه عطف قابل توجهی در این مسیر باشد.
وی می افزاید: مطمئنا با بهره مندی از معافیت های منطقه آزاد انزلی و فعالیت بندر کاسپین، هزینه های تولیدی کاهش قابل توجهی می یابد و شاهد استقبال سرمایه گذاران برای حضور در منطقه و برخورداری از فعالیت بندر خواهیم بود.
مدیر مرکز توسعه تجارت منطقه آزاد انزلی تاکید می کند: می دانیم که کانال سوئز یکی از بزرگترین کانال های تجاری است در حالی که مسیر کریدور شمال-جنوب می تواند با توجه به فاصله جغرافیایی نزدیکتر از مزیت بهتری برای تجارت برخوردار باشد لذا باید بتوانیم نسبت به جذب تجار برای انتقال از طریق کریدور شمال-جنوب و بندر کاسپین سهم خودمان از بازار را به دست آوریم که برای رسیدن به این مهم، پیش از هر اقدامی، باید زیرساخت های لازم را در منطقه مهیا کنیم.
با وجود اینکه منطقه آزاد انزلی برای احداث بندر کاسپین دلایل منطقی خود را دارد اما می توان با نگاهی به آمار پاسخ سوال درباره اینکه توسعه اقتصاد دریامحور تا چه میزان می تواند بر تخلیه و بارگیری بنادر شمالی کشورمان از جمله بنادر استان گیلان متکی باشد، پاسخ داد.
بنا بر آمار، حجم بارگیری و تخلیه بنادر ایران در سال ۹۵، بندر انزلی با ظرفیت فعلی ۱۱ میلیون تن، در سال گذشته ۲ میلیون و ۸۵۰ هزار تن تخلیه و بارگیری را انجام داده است. با احداث و تکمیل بندر کاسپین عملا ظرفیت این بندر با ۱۵ میلیون تن به مجموع ظرفیت اسمی دو بندر اصلی استان گیلان افزوده می شود اما این درحالی است که عملکرد چند سال اخیر بنادر حاشیه دریای خزر نشان می دهد بخش عمده ای از ظرفیت های فوق خالی باقی مانده است.
با اینهمه به نظر می رسد هزینه ها و سرمایه گذاری که بر روی بندر کاسپین انجام شده تنها در صورتی می تواند به ثمره نهایی و پیش بینی شده خود برسد که تلاشی عظیم و گسترده در حوزه جذب بازار ، تاجران و شرکت های کشتیرانی بارگیری و تخلیه صورت گیرد.
به نوعی بازاریابی قوی و بسیار مجدانه ای که امیدها برای تحقق ظرفیت های دو بندر فوق را پوشش دهد. تحققی که هزینه های بسیار سنگینی از جمله تاسیس بنادری همچون کاسپین را متحمل شده است.