دلیل اصلی بحران در بازار ارز و طلا چیست؟ این پرسشی است که اقتصادانان و روزنامه نگاران برجسته اصولگرا در دو روز اخیر سعی کرده اند به آن پاسخ دهند. پاسخ های که به صورت تلویحی و یا صریح دولت را به عنوان عامل اصلی این بحران معرفی می کند. پاسخ های این اقتصادانان و روزنامه نگاران دیگر ناظر به اشتباهات دولت نیست بلکه ناظر به "توطئه ای احتمالی" است. محمد خوشچهره از نقش "جریان انحرافی اقتصاد" سخن می گوید و حسین شریعتمداری از نقش آفرینی "جریانی مرموز" پرده بر می دارد. سکوت دولتی ها پس از یک هفته التهاب سنگین در بازار ارز و طلا شکست. رییس جمهور با افزایش نرخ سود بانکی، برای کنترل نقدینگی موجود در بازار موافقت کرد و وزیر اقتصاد نیز از تک نرخ شدن ارز سخن گفت. با این دو تصمیم نرخ ارز و طلا روند کاهشی به خود گرفته است. اما این دو تصمیم پس از یک هفته سکوت محض اتخاذ گردید. سکوتی که شائبه های فراوانی برانگیخته است.

در دو روز اخیر تحلیل های مختلفی درباره چرایی سکوت و عدم مقابله دولت با بحران ارز مطرح شده است. اما در این بین چهار اظهار نظر از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اظهار نظرهای دو اقتصاددان اصولگرا و دو روزنامه نگار مشهور. غلامرضا مصباحی مقدم، محمد خوشچهره دو اقتصاددانی هستند که موضوع را تحلیل نموده اند. از سوی دیگر امروز حسین شریعتمداری مدیر مسئول روزنامه کیهان و کاظم انبارلویی سردبیر روزنامه رسالت دو یادداشت مهم در این باره منتشر کرده اند که اهمیت مسئله را بیش از پیش نشان می دهد.

نکته که در تمام این ارزیابی ها وجود دارد این است که همه آن ها از یک توطئه در ماجرای بحران ارزی خبر می دهند. حسین شریعتمداری این توطئه را به شکل ویژه تری بررسی کرده است. مدیر مسئول روزنامه کیهان در سرمقاله امروز این روزنامه تلاطم در بازار سکه و ارز را در راستای تحریم های جدید آمریکا و غرب قرار داد و تحلیل سیاسی (نه اقتصادی) در این باره ارائه کرد.

مدیرمسئول روزنامه کیهان ابتدا با بیان این که امیدوار است تحلیلش "بدبینانه" ارزیابی نشود از تلاش های یک جریان مرموز در داخل برای پیش بردن یک پروژه خبر داد. وی در این باره نوشت: «افزایش بی رویه و جهشی قیمت سکه و دلار طی چند هفته و مخصوصاً چند روز اخیر پروژه ای هماهنگ با تحریم نفتی ایران از سوی اتحادیه اروپا بوده است و جریانی همسو با اصحاب فتنه که چندان هم ناشناخته نیست با افزایش مصنوعی بهای سکه و دلار و نهایتاً افزایش پرشتاب قیمت سایر کالاها، در تلاش بوده است تا آثار تحریم نفتی جمهوری اسلامی ایران از سوی آمریکا و سپس اتحادیه اروپا را سنگین و پرآسیب جلوه دهد!»

شریعتمداری سپس به این پرسش پاسخ داد که چرا این "جریان مرموز" قصد دارد تحریم ها را سنگین و پر آسیب جلوه دهد؟، وی در این باره معتقد است که "برخی از ساده انگاران در پی توهم پراکنی شماری از اطرافیان خویش، شرایط کنونی کشور را با دوران «شعب ابیطالب» مقایسه کرده و راه برون رفت از آن را، گشودن باب مذاکره با آمریکا دانسته بودند!"

مدیر مسئول روزنامه کیهان تصویب تحریم نفتی ایران توسط اروپا و آمریکا و همچنین تحریم بانک مرکزی را هم در این راستا می داند و به گونه ای اتفاقات بازار طلا و ارز را توطئه ای می داند تا با استفاده از آن این تفکر در کشور به وجود آید که اوضاع بسیار وخیم است و ما باید برای حل این مشکلات با آمریکا مذاکره کنیم. (متن کامل یادداشت حسین شریعتمداری)

تلاطم برای جبران کسری بودجه دولت دومین ارزیابی که از امروز از سوی کاظم انبارلویی مطرح شد، بیانگر وجود یک خواست دولتی برای متلاطم شدن بازار ارز است. سردبیر روزنامه رسالت در سرمقاله امروز این روزنامه به دولت هشدار داد که در دام بازی با قیمت "ارز" و "طلا" نیافتد. وی نوشت: «ما از یک سو گرفتار تحریم های اقتصادی هستیم و شرارت اتحادیه اروپا و آمریکا را علیه اقتصاد کشور دفع می کنیم و از سویی گرفتار جمعی هستیم در داخل که به جز سود خود از منظر "طمع" و "حرص" هیچ تدبیر اقتصادی ندارند.»

انبارلویی در ادامه تاکید کرد که کار خطرناکی که در داخل و خارج سامان یافته تا با قیمت "ارز" و "طلا" بازی کنند یک موضوع اقتصادی جدی است که این روزها دارد رنگ سیاسی به خود می گیرد. دولت به عنوان کسی که بیشترین حجم "طلا" و "ارز" را در اختیار دارد نباید در این دام بیفتد. "حرص" و "طمع" حاکم بر این بازی اقتصادی خطرناک بازیگران این حوزه اقتصادی را تحریک می کند که تصمیمات نادرست بگیرند.

مدیر مسئول روزنامه رسالت به گونه ای توپ بحران را به زمین دولت انداخت به دولت هشدار داد که "شاید با افزایش نرخ طلا و ارز بتواند بسیاری از مشکلات ناشی از کمبود نقدینگی خود را حل کند و چاله چوله های پرداخت های خود را در شب عید سامان دهد اما در حوزه های دیگر مشکلاتی پدید خواهد آورد که سالها دامنگیر اقتصاد کشور خواهد بود." (متن کامل یادداشت انبارلویی)

نقش «جریان انحرافی اقتصادی» محمد خوشچهره نیز روز گذشته درباره اتفاقات اخیر اقتصادی کشور تحلیلی سیاسی ارائه کرد و از وجود "جریان انحرافی اقتصاد" خبر داد. این استاد دانشگاه در این باره گفت: «انحرافی های اقتصادی و سیاسی ممکن است همپوشانی داشته باشند اما آن قدر که به بحث های سیاسی توجه می شود، خودش یک نوع فرافکنی است که نظام و تصمیم گیران را از حوزه اقتصاد غافل کند. انحراف اقتصادی که می تواند در راستای بخشی از انحرافات سیاسی باشد باید خوب افشا و تحلیل شود.»

رئیس فراکسیون اصولگرایان مستقل مجلس هفتم خاطرنشان کرد: «به افزایش نرخ ارز و دلار نباید انتزاعی نگاه کنیم بلکه باید به آن به صورت بسته ای در راستای یک جریان سازمان یافته برای برخوردهای بنیادی با نظام جمهوری اسلامی پرداخته شود که در آن جا خیلی از مطالب از بعد نگاه استراتژیک خود را شفاف تر نشان می دهد.»

این استاد دانشگاه افزود: «باید بحث شود که مسئولان اقتصادی و مدیریت کلان چگونه باور و اعتماد مردم را به بازی گرفتند و مردم را به سوی جریانات سوداگرانه سوق دادند و به مقابله تولید ملی رفتند. چون بخش عمده ای از منابعی که به بازارهای سوداگری داخل شده تحت عنوان حجم نقدینگی سرگردان بخشی از پول هایی است که از بخش مولد به بخش سوداگری وارد شده است. این درست نیست که صرفاً نقدینگی سرگردان را عامل بدانیم بلکه با ایجاد فضای سوداگرانه در اقتصادمان فضای سرگردانی نقدینگی را خودمان ایجاد کرده ایم.»

ورود دلال های دولتی به بازار ارز چهارمین اظهار نظر در این راستا به سخنان غلامرضا مصباحی مقدم، رییس سابق کمیسیون اقتصادی مجلس مربوط است. نماینده مردم تهران با انتقاد شدید از چگونگی کنترل بازار ارز از سوی دولت عنوان کرد که دولت به راحتی می تواند این بازار را کنترل نماید.

مصباحی مقدم در واکنش به برخی شائبه ها مبنی بر اینکه دولت در اتفاقات اخیر سیاست های تعمدی را در پیش گرفته است، گفت: «اگر قرار باشد دولت از افزایش نرخ دلار استفاده کند به ازای یک درصد سود 100 درصد ضرر خواهد کرد.»

این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس افزود: «خبرهایی است که حکایت از آن دارد که برخی به عنوان دلالان بانک مرکزی وارد بازار می شوند، البته اگر این مورد صحت داشته باشد که بنده بعید هم نمی دانم می توان این برداشت را کرد که بانک مرکزی می خواهد از افزایش قیمت ارز استفاده کند.» (متن گفت و گوی مصباحی مقدم)

این اظهار نظرها نشان می دهد که کارشناسان اقتصادی و تحلیل گران سیاسی جریان اصولگرا اتفاقات اخیر بازار ارز را صرفا ناشی از عدم مدیریت و اشتباهات اقتصادی دولت نمی دانند بلکه تحلیلی توطئه آمیز ارائه می کنند. تحلیلی که نشان می دهد بحران بازار ارز و طلا به خواست بخشی از حاکمیت مربوط است. خواستی که هم می تواند در راستای مسائل سیاسی باشد و هم می تواند در راستای بهره برداری های اقتصادی ارزیابی شود