Tuesday، 05 November 2024 | سه شنبه، 15 آبان 1403
1 2

گیلانیان : شیخ یونس، طلبه مجاهدی که خیل عظیمی از مردم را برای مبارزه در برابر استکبار با خود همراه کرده و نهضت جنگل را شکل داده بود در آستانه نیل به مقام اجتهاد در علوم حوزوی بود که تحولات ایران آن زمان مسیر زندگی اش را تغییر داد و شاید بتوان ادعا کرد در این راه آزادی خواهی و مبارزه در جنگل به مقام اجتهاد رسید.

یکی از اهداف نهضت جنگل آزادسازی گیلان از اشغالگری بود

همواره در نهضت های مختلف برای مبارزه آزادی خواهان با حکومت های استکباری، فردی به عنوان رهبر برگزیده شده و هدایت و راهبری گروه های آزادی خواه را بر عهده دارد و گروه ها با هدایت و راه بری رهبر دست به اقدامی برای پیروزی در انقلاب می شوند.

در دوران ستم شاهی نیز در گوشه و کنار این کشور شخصیت های برجسته ای بودند که به عنوان رهبران نهضت ها برای رهایی کشور از ظلم و جور همه هستی خود را در راه گذاشته و با استمداد و یاری مردم اقداماتی در مبارزه با رژیم شاهنشاهی و استکبار انجام دادند.

در بین رهبران نهضت ها اکثر رهبران از قشر روحانیت بوده که با تأسی به فرمان خدا و تنها یاری جستن از او، وارد عرصه جهاد شدند و مردم نیز به یاری مسیر حقی که در حال طی شدن بود پیوستند و از طرف مقابل نیز، استکبار تمام توان خود را بسیج می کردند تا نخست آن رهبر طلبه را از سد راه برداشته که در این صورت مردم نیز متفرق می شدند.

خداوند در قرآن کریم می فرمایند «کسانی که ایمان آورده و هجرت کرده و درراه خدا با مال و جانشان به جهاد پرداخته‏ اند نزد خدا مقامى هر چه والاتر دارند و اینآن همان رستگاران اند» و نمونه این فرمایش خدا در کشور بسیار زیاد است.

نقش روحانیت در جمع آوری آحاد ملت بسیار مهم بوده که با این شکل گیری تمام منافع دشمن به خطر می افتاد و دشمن نیز به اهمیت این وظیفه خطیر پی برده و در مقابل یکی از اقداماتی که انجام دادند تربیت روحانیون ساختگی برای ضربه زدن به نهضت ها و اقدامات انقلابی بود که در حال حاضر نیز به تشیع انگلیسی معروف است.

در فاصله بین مشروطیت و سرکار آمدن رضاخان نهضت های مختلف مانند قیام مرحوم شیخ محمد خیابانى در تبریز، یا کلنل محمدتقی خان پسیان در مشهد در کشور علیه استبداد حاکم برپا بود که یکی از قیام ها در گیلان بود، جنبش جنگل، بعد از نهضت مشروطه خواهی، یکی از مردمی ترین نهضت های محلی ایران است که خواستار قطع دست بیگانگان از کشور و استقلال و سربلندی ایران بود.

مردم دیار دیلم که همواره انزجار خود را از خاندان ستم شاهی و مستکبرین داخلی نشان داده بودند و نقش مهمی در شکل گیری انقلاب هایی که اساس آن ها مبانی اسلام بود را به نمایش گذاشته بودند این بار نیز در نهضت جنگل خوش درخشیدند و به رهبر روحانی این نهضت گرویدند.

منشأ قیام میرزا صد در صد اعتقادی بود

در تاریخچه مبارزات آزادیخواهانه مردم ایران ، قیام میرزا کوچک خان جنگلی ازجمله نهضت هایی است که با اندیشه اسلامی و ضد استعماری شکل گرفت، امّا با نیرنگ و خیانت کمونیست ها به انحراف، تجزیه و نفاق داخلی دچار گشت و نهایتاً همسویی اعلام نشده روس های بلشویک با رژیم استبدادی قاجار و سپس نظامیگری سرکوبگرانه رضاخان آن را به شکست کشاند.

یکی از اهداف نهضت جنگل آزادسازی گیلان از اشغال روسیه بود

در بحبوحه جنگ جهانی اول و اشغال کشور مهم ترین عامل در شکل گیری نهضت های ضد استعماری در آن برهه اوضاع سیاسی کشور است که بخشی از آن ناشی از بی توجهی یا ناتوانی مسؤولان کشور نسبت به آن بود که این موضوع در شکل گیری نهضت جنگل نیز به خوبی مشهود است و  زمانی که ارتش تزاری روسیه در گیلان و سایر نقاط کشور دست به تاراج زد، رشته کارها از هم گسیخت و حقوق و نوامیس مردم بازیچه امیال سربازان روس شد.

در این شرایط کسی قدرت رویارویی با استعمارگران و حتی جرئت دفاع از حق وحقوق عادی خود را نیز نداشتند و در این زمان بود که نهضت جنگل شکل گرفت و به مبارزه با وضعیت سیاسی کشور و بی اعتنایی مسؤولان نسبت به خدشه دار شدن استقلال کشور پرداخت.

نهضت جنگل، قیامی مردمی بود که دریکی از حساس ترین دوره های تاریخی ایران شکل گرفت، این نهضت، از جنگل های گیلان آغاز شد و سپس روستاها و شهرهای این استان را دربگرفت و هفت سال ادامه یافت، رهبر نهضت جنگل، میرزا کوچک خان، طلبه آزادمنش و انقلابی و فردی فروتن، خوش برخورد و پای بند به اجرای دستورهای دینی بود.

رهبر نهضت جنگل از همان آغاز فعالیت های خود به جدایی طلبی و یا همراهی با کشورهای بیگانه متهم شد؛ درحالی که جنبش جنگل در ابتدای فعالیت های خود بر مبارزه با روسیه متمرکز بود؛ اما با پیروزی بلشویک ها در روسیه و انعقاد قرارداد مودت توسط این کشور که لغو بسیاری از قراردادهای استعماری روسیه را به دنبال داشت، مشی مبارزاتی رهبر جنبش جنگل تغییر کرد و بیشتر بر مبارزه با انگلیس متمرکز شد.

این موضوع بعد از انعقاد قرارداد ۱۹۱۹ پررنگ تر شد و بر قاطعیت تصمیم رهبر جنبش جنگل در مبارزه با انگلیس اضافه کرد، همین موضوع باعث شد تا عده ای ادعا کنند که فرمانده نهضت جنگل، فردی جدایی طلب بود و در مواردی فقط به مبارزه با انگلیس پرداخت؛ درحالی که ماهیت جنبش او، بر مبارزه با استعمار متمرکز بود و ناشی از شرایط آشفته سیاسی و اقتصادی کشور و دغدغه میرزا نسبت به حقوق ملت و آینده سیاسی کشور بود.

یکی از خصوصیت های میرزای جنگلی تبحر در جذب نیرو از طبقه های مختلف جامعه و قدرت سازمان دهی و تشکیلاتی بود، شاید این ادعا غلط نباشد که هنر سازمان دهی و تشکیلاتی میرزا نه تنها با توجه به طبقه اجتماعی و میزان سواد و اطلاعاتش تعجب آور است بلکه نسبت به رجال باسواد و فرنگ رفته آن زمان نیز قابل تحسین است.

شکل گیری نهضت جنگل

میرزا کوچک خان و هم فکرانش پس از فراهم شدن زمینه مبارزه علنی با عوامل استعمار و استبداد با صدور بیانیه ای نهضت را آغاز کردند، در این بیانیه برای اعلام طرز تفکر و اهداف و آرمان های خود چنین نوشتند: ماقبل از هر چیز، طرفدار استقلال ایران هستیم؛ استقلالی به تمام معنی کلمه... با هیچ کس نظر دوستی و دشمنی نداریم. با دولت ایران دوستیم و با دشمن این آب وخاک با تمام خصومت دشمن،... بعد از احراز استقلال، اصلاحات اساسی مملکت و رفع فساد تشکیلات دولتی نقطه نظر ماست؛ چراکه هرچه بر سر ایران آمده از فساد تشکیلات است و بس...

اوج نهضت جنگل هم زمان با انقلاب روسیه

نیروهای جنگل با سرکوب مخالفان و شکست نیروهای قزاق، بر مناطق مختلف گیلان سیطره پیدا کردند، گرچه عده ای از متنفّذان و مالکان عمده محلی به مخالفت با نهضت برخاستند ولی علی رغم تلاش هایی که انجام دادند، کاری از پیش نبردند، روزبه روز نفوذ جنگلی ها گسترش یافت و تشکیلات آن وسعت گرفت، در گوراب زرمیخ مدرسه نظامی تشکیل شد، در کسما مرکز تشکیلات اداری و مالی و در لاهیجان نظام ملی تأسیس شد، هیئت اتحاد اسلام به کمیته ای ۲۷ عضوی تبدیل شد؛ جوانان گیلان برای آموزش فنون نظامی به گوراب زرمیخ روی آوردند، مصادف با انقلاب ۱۹۱۷ روسیه، نهضت جنگل به اوج خود رسید.

انتشار نشریه جنگل

یکی از کارهای «هیئت اتحاد اسلام» که علاقه و اشتیاق میرزا کوچک خان و اطرافیان او را به کارهای فرهنگی و تبلیغاتی به خوبی نشان می دهد، انتشار نشریه جنگل بود، شماره اول نشریه به مدیریت غلامحسین کسمایی در شوّال ۱۳۳۵ قمری انتشار یافت، چند شماره را نیز حسین خان کسمایی که از مجاهدان معروف جنگل بود، سرپرستی کرد.

میرزا کوچک یک روحانی مبارز بود

متأسفانه از میرزای جنگلی چند عکس به یادگار مانده که آن هم از دوران مبارزه اش با استکبار بود و متأسفانه تاکنون کسی میرزا را در ماهیت اصلی اش به عنوان یک روحانی معتقد و متدین ندیده است و شاید همین مسئله موجب شده تا برخی به دنبال جداسازی میرزای جنگلی از روحانیت باشند و صرفاً او را رهبر یک جنبش ساده معرفی کنند.

بیانات رهبر انقلاب درباره میرزا کوچک جنگلی

این در حالی است که رهبر معظم انقلاب معتقد است که منشأ حرکت میرزا کوچک خان یک منشأ صددرصد دینی و اعتقادی است و یک واحد مینیاتوری از نظام اسلامی را در همان محدوده خاص خود یعنی گیلان ایجاد کرد.

مقام معظم رهبری در مورد قیام میرزا کوچک خان جنگلی در سال ۱۳۶۰ در نماز جمعه تهران بیان کردند که: از تصادف هاى شگفت آور یکى این است که قیام میرزا کوچک خان جنگلى در پنجاه سال قبل تقریباً که یک قیام اسلامى و مردمى بود، در خرداد واقع شده است.

نماینده ولی فقیه در استان گیلان نیز معتقد است که میرزا کوچک تنها افتخار گیلان و ایران نبود بلکه افتخاری برای جهان اسلام و ملت آزاده دنیا است چراکه آزادانه به مبارزه با طاغوت پرداخت.

آیت الله رسول فلاحتی، میرزا کوچک را یک روحانی متعبد حوزوی می داند و می گوید کاش عکس های ملبس به لباس روحانی، میرزا کوچک را نیز پخش کنیم تا این افراد لیبرال منش، این روحانی متعبد را به نفع خود تصرف نکنند.

از استادسرا تا محمودیه و مقام اجتهادی که به جنگل منتهی شد

میرزا یونس رشتی معروف به میرزا کوچک فرزند میرزا بزرگ، در سال 1259 خورشیدی در محله استادسرای رشت دیده به جهان گشود و دریازده آذر 1300 در 41 سالگی به شهادت رسید،

پدرش، میرزا بزرگ، از روحانیون رشت بود، خانواده میرزا کوچک وضعیت متوسطی داشتند و در قیاس بانام پدرش ـ که میرزا بزرگ بود ـ او را میرزا کوچک خان می خواندند.

علاقه شدید میرزا به شاهنامه

وی مدتی هم در تهران در مدرسه «محمودیه» اقامت داشت، بعدها حوادث و انقلاب های کشور، او را به یک انقلابی مجاهد بدل ساخت، این مرد انقلابی و ایرانی آزادمنش، به اشعار فردوسی سخت علاقه داشت و شدت این علاقه به اندازه ای بود که در مرکز عملیات نظامی جنگل، جلسه های منظمی برای خواندن شاهنامه و تهییج روح سلحشوری افراد ترتیب داده بود.

میرزا کوچک خان تحصیلات اولیه خود را در مدرسه حاج حسن، واقع در صالح آباد رشت و نیز مدرسه جامع که در آن موقع رونق خوبی داشت، گذراند، سپس به تهران عزیمت کرد و در مدرسه محمودیه حجره ای گرفت و به تحصیلات خویش ادامه داد، بنا بر نقل رضا مظفری در کتاب مشاهیر گیلان او در آستانه نیل به مقام اجتهاد بود که تحولات ایران آن زمان مسیر زندگی اش را تغییر داد.

خاطراتی که دوستان و طلاب ایام تحصیلش نقل می کنند مؤید این معنی است که میرزا از همان روزگاران قدیم دارای صفاتی عالی و اخلاقی ممتاز بوده و بین طلاب و همشاگردی هایش بااستعداد، صریح اللهجه و طرف دار عدل و حامی مظلوم به شمار می رفته است.

جدا کردن سر میرزای جنگلی و به نمایش گذاشتن در معرض عموم

هنگامی که خبر شهادت میرزا کوچک خان، به محمدخان سالار شعاع، برادر امیر مقتدر، خان تالش رسید، او به اتفاق یکی از منسوبانش به محل شهادت میرزا رفت، سپس به دلیل انتقام جویی از جنگلی ها، دستور داد سر میرزا را از بدن جدا کردند، بنا به گفته کسانی که در آنجا بودند، گویا هنگام بریدن سر، میرزا هنوز زنده بوده است. سالار شجاع سر میرزا را فاتحانه به رشت برد و تسلیم فرماندهان نظامی کرد. سر میرزا کوچک خان مدت ها در معرض دید عموم قرار گرفت، بعدها خالو قربان، یکی از جنگلی ها که به میرزا کوچک خان خیانت کرد، برای نشان دادن صمیمیت و وفاداری خود به رضاخان، سر را به رسم ارمغان به تهران برد و به لقب سالار مظفر مفتخر شد!/ منبع : فارس گیلان

همرسانی کنید:

نظر شما:

security code

طراحی و پیاده سازی توسط: بیدسان