گیلانیان : انتظارها به سر رسید، نخستین گام ها برداشته شد؛ گام هایی موثر برای نزدیک کردن دیدگاه ها؛ آن هم پس از گذشت 34 سال. ایران و آمریکا هر کدام یک گام به سوی یکدیگر برداشتند. هر چند این گام در نگاه نخست برای برخی کوچک و کم اهمیت به نظر می رسد، اما به هر حال نخستین گام است؛ همیشه نخستین ها مهم اند، گام نخست می تواند گام های دیگری را به دنبال داشته باشد.

به گزارش شرق، گامی که دو طرف به سوی یکدیگر برداشته اند نه کوچک است و نه کم اهمیت؛ چرا که خلا آن در سه دهه گذشته همیشه چشم گیر بوده است. آنقدر که مقام ها و کارشناسان دوکشور بارها آن را گوشزد کرده اند چرا که نبودش با پیامد همراه بوده؛ پیامدی از جنس بی اعتمادی با رنگ و بوی تخاصم. همین امر نیز دولت باراک اوباما را به تکاپو واداشت؛ تکاپو برای برقراری یک کانال ارتباطی؛ کانال ارتباطی مستقیم با ایران. این کانال به گفته «خاویر سولانا» مسوول سابق سیاست خارجی اتحادیه اروپا اکنون باز شده است. به گزارش فارس به نقل از «استریت تایمز» سولانا طی مقاله ای درباره برگزاری دور نخست مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 در استانبول ترکیه که در «پراجکت سیندیکت» منتشر شد نوشت در حال حاضر آمریکا یک کانال مستقیم برای ارتباط با ایران باز کرده است. تهران – واشنگتن از مدت ها پیش به دنبال برقراری یک کانال ارتباطی بودند تا در مواقع ضروری پیغام خود را به طور مستقیم به اطلاع هم برسانند، هر چند در سطوح رسمی تلاش ها در این رابطه مورد تایید قرار نمی گیرد. با این حال از زمان روی کار آمدن باراک اوباما و در اختیار گرفتن سکان هدایت امور در ایالات متحده آمریکا، مقام های کاخ سفید تلاش ها در این رابطه را پنهان نکرده اند و از سال گذشته نیز تلاش ها در این رابطه را دو چندان کردند. در همین حال برای نخستین بار، شهریور ماه سال 90 بود که رییس ستاد مشترک ارتش آمریکا، به طور رسمی از فقدان «خط ارتباطی بحران» بین تهران - واشنگتن ابراز نگرانی کرد. دریاسالار «مایکل مالن» طی سخنرانی ای در دانشگاه میامی با بیان اینکه «فقدان هرگونه رابطه ای بین دو دولت ایران و آمریکا می تواند مشکل ساز باشد» گفته بود: «حتی در تیره ترین روزهای جنگ سرد امکان گفت وگو و تماس بین رهبران آمریکا و اتحاد شوروی برقرار بود.» پس از این سخنان نیز مطبوعات آمریکایی طی گزارش هایی تاکید کردند که واشنگتن مایل است که برای موارد اضطراری، یک کانال ارتباطی مستقیم – یا به اصطلاح یک تلفن سرخ- برای تماس با مقام های ایرانی در اختیار داشته باشد. رسانه های آمریکایی ادعا کرده بودند که مقام های این کشور نگرانند که به ویژه در خلیج فارس، برخوردهای کوچک میان نیروهای دو کشور یا یک حادثه پیش بینی نشده، به بحرانی بزرگ بینجامد. اصطلاح «تلفن سرخ» که امروزه به یک کانال ارتباطی مستقیم برای موارد اضطراری، میان روسای دولت ها اطلاق می شود از سال ١٩٦٣ رایج شد. تقریبا یک سال بعد از آنکه بحران معروف به «بحران موشک های کوبا» ایالات متحده آمریکا و شوروی را در مقابل یکدیگر قرار داد و احتمال بروز جنگ میان دو ابرقدرت به طور جدی شکل گرفت (١٩٦٢)، مسکو و واشنگتن تصمیم گرفتند با برقرار کردن یک خط تماس اضطراری مستقیم میان کاخ سفید و کرملین، از بروز برخوردهای ناخواسته و بحران های بزرگ پیشگیری کنند. البته در آن زمان این وسیله تماس میان مسکو و واشنگتن یک خط تلکس بود و نه تلفن. کارشناسان معتقد بودند که تماس شفاهی می تواند کج فهمی و تعبیرهای اشتباه در پی داشته باشد. با این حال این درخواست هر چند در گام نخست مورد استقبال قرار گرفت اما در ادامه جمهوری اسلامی به طور رسمی آن را رد کرد. سال گذشته محمود احمدی نژاد، رییس جمهوری اسلامی ایران در جریان سفر به آمریکا به منظور شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، طی یک کنفرانس مطبوعاتی در نیویورک از برقراری «خط ارتباطی بحران» بین ایران و آمریکا و همچنین از «هر وسیله ای که بتواند از درگیری ها و جنگ های بالقوه جلوگیری کند» استقبال کرد. با این حال احمدی نژاد پس از ترک آمریکا و در ایران تاکید کرد که بهترین راه برای جلوگیری از درگیری ها «خروج نیروهای خارجی از خلیج فارس» است. این همان موضعی بود که سایر مقام های جمهوری اسلامی هم نسبت به درخواست برقراری کانال ارتباطی مستقیم میان ایران و آمریکا اتخاذ کردند و عملا پرونده آن را به بایگانی سپردند. با این حال این پرونده خیلی زود از بایگانی خارج شد؛ آن هم پس از بروز تنش لفظی میان مقام های تهران و واشنگتن بر سر امکان یا توان مسدود کردن تنگه استراتژیک هرمز. سال گذشته همزمان با طرح تحریم نفت ایران، مقام های سیاسی و نظامی جمهوری اسلامی اعلام کردند در صورتی که نفت ایران تحریم شود، اجازه صدور نفت به سایر کشورها از این تنگه داده نخواهد شد. این سخنان خشم کشورهای غربی به خصوص آمریکایی ها را به دنبال داشت و این خشم آن زمان فزونی گرفت که جمهوری اسلامی ایران اقدام به برگزاری یک مانور در این تنگه کرد. پس از آن روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز از ارسال نامه رییس جمهوری آمریکا به مقام معظم رهبری خبر داد. بر اساس آنچه خبرگزاری ها خبر داده بودند اوباما در این نامه مدعی شده بود که بستن تنگه هرمز خط قرمزی برای آمریکا است و چنین اقدامی واکنش این کشور را به دنبال خواهد داشت. برخی رسانه ها از جمله سی ان ان نیز در گزارش های جداگانه ای اعلام کردند که آمریکا طی این نامه پیشنهاد داده که یک خط ارتباطی مستقیم بین دو کشور ایجاد شود که ایجاد چنین خط ارتباطی، در فضایی که برخی کشورهای منطقه از افزایش تنش میان تهران و واشنگتن بدشان نمی آید؛ می تواند امیدبخش و کمک دهنده باشد، اما قطعا چنین خط ارتباطی به تنهایی کافی نیست. این اقدام و درخواست رییس جمهوری آمریکا مورد استقبال بسیاری از کارشناسان و تحلیل گران قرار گرفت چرا که با افزایش تنش ها در منطقه، ایران و آمریکا باید گام های موثری را بردارند تا از محاسبات غلط و سوءتفاهم هایی که می تواند منجر به بروز تنش های شدیدتر شود، پیشگیری کنند. در همین حال دیوید ایگناتیوس مفسر روزنامه واشنگتن پست اعلام کرد ایران و آمریکا لازم است اقدام به راه اندازی یک کانال ارتباطی مستقیم کنند تا از طریق آن پیام های فوری بین دو طرف رد و بدل شود که این کار باعث خواهد شد یکی از طرفین خطوط قرمز طرف دیگر را زیر پا نگذارد. دو فردی که از دید وی افراد مناسب برای چنین ارتباطی هستند ژنرال آمریکایی دیوید پترائوس، رییس سازمان سیا و سرلشکر قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس بود. با این حال مقام های جمهوری اسلامی نسبت به این تحلیل و نظرها هیچ واکنشی نشان ندادند؛ حداقل در سطح رسانه ها. آنچنان که به نامه اوباما واکنشی نشان داده نشد. از ارسال نامه باراک اوباما به ایران حدود چهار ماه می گذرد. دریافت این نامه از سوی مقام های جمهوری اسلامی از جمله رامین مهمانپرست سخنگوی وزارت امور خارجه مورد تایید قرار گرفت اما از آن زمان تاکنون خبری درباره پاسخ احتمالی به آن منتشر نشده هر چند اکنون به نظر می رسد که با برقراری خط ارتباطی مستقیم میان تهران – واشنگتن این پاسخ به طور عملی داده شده است.